Relikwiarzowe oprawy
Spis treści
Relikwiarzowe oprawy
Charakterystyczna grupa opraw ksiąg liturgicznych, w których na górnej okładzinie umieszczone są relikwie świętych postaci. Najczęściej stanowią one niewielki, lecz fundamentalny z perspektywy religijnej, element złotniczej dekoracji księgi. Znajdują się w specjalnej obudowie: we wczesnym średniowieczu najczęściej zamkniętej w miniaturowej puszce/kasetce relikwiarzowej, od gotyku zaś coraz częściej umożliwiającej wgląd do środka (dzięki przeszkleniu np. płytką kryształu górskiego). R. o. wyeksponowane w ten sposób i otoczone kosztowną dekoracją pełniły funkcje analogicznie jak relikwiarze innego typu. Zgodnie z koncepcją „visio” i „ostentatio” noszono je w procesjach oraz pokazywano wiernym w kościele – przed ołtarzem. Do najsłynniejszych zabytków tego rodzaju należy m.in. oprawa Mszału Bertolda z klasztoru w Weingarten (2 dekada XIII w., Pierpont Morgan Library, Nowy Jork) i Ewangeliarza Henryka Lwa (1594, Herzog Anton Ulrich Bibliothek, Wolfebüttel). Wśród polskich zabytków najokazalszą formę miała r. o. lekcjonarza z kościoła mariackiego w Gdańsku (1480, zaginiona). Najpewniej wtórnym montażem jest r. o. nieokreślonego kodeksu bpa Macieja Drzewickiego (przed 1531, Muzeum Narodowe, Poznań).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Liturgicznych ksiąg oprawy
Złotnicze oprawy
Grafika
Oprawa Mszału Bertholda zawierająca relikwie świętych, 2 dekada XIII w., Pierpont Morgan Library, Nowy Jork, fot. wg: www.themorgan.org
Oprawa lekcjonarza z kościoła Mariackiego w Gdańsku z relikwiami świętych, Prusy, 1480, zaginiona po 1945 r.
Oprawa nieokreślonego kodeksu bpa Macieja Drzewickiego z wtórną relikwią św. Kamila de Lellis, przed 1531, MN, Poznań, fot. wg: Wagner 2016 III
Oprawa ewangeliarza Henryka Lwa z relikwiami śś. Zygmunta i Marka, Praga, 1594, fot: domena publiczna
Przypisy
- Loubier 1926, s. 56;
- Steenbock 1965, s. 53-54;
- Krzemiński, Tuchołka-Włodarska 1996, il. na okł., s. 8-10, 18;
- Ganz 2015, s. 351-355;
- Wagner 2016 III, s. 91-95.
Autor: A.W.
