Czteroliść

Czteroliść (także: czterolistek)

(niem. Vierblatt)

(z niem. Vierblatt, Blattornament), stylizowany motyw floralny, składający się z czterech regularnie rozmieszczonych liści. Wyodrębnia się różnorakie formy c.: od najprostszych (cztery prostopadłe, zgeometryzowane lub lancetowate liście) do c. ze strzępiastymi liśćmi, mniejszymi elementami pomiędzy nimi oraz drobnym kwieciem w centrum. Motywy te są zamknięte w romboidalnej ramce lub bez niej. Jako zmultiplikowany motyw w pierścieniowym obramieniu ukazywany na romańskich oprawach złotniczych z kon. XII-XIII w., zazwyczaj jako dekoracja ram zwierciadła. Zapewne pod ich wpływem przyjął się jako motyw dekoracyjny na romańskich oprawach skórzanych, wyciskany w obramieniach zwierciadła z tłoków o kwadratowym lub okrągłym kształcie, najczęściej o kompozycji zamkniętej linią. Rozpowszechnieniu i formalnemu urozmaiceniu uległ w introligatorskim zdobnictwie gotyckim (XV-pocz. XVI w.). Niekiedy ukazywany na oprawach renesansowych (XVI w.), jako anachroniczny motyw, wkomponowywany między inne zdobienia. W praktyce badawczej c. (zwłaszcza jego najprostsze odmiany) może być mylony z czteropłatkiem, od którego różni się głównie brakiem lub zredukowaniem wielkości centralnego kwiecia.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Czteropłatek
Floralne dekoracje
Liść
Rozeta
Trójliść

Grafika

• 

  Motywy czteroliścia na oprawach romańskich, XII-XIII w., repr. wg: Schmidt-Künsemüller 1985, s. 251

• 

  Czteroliść: proste formy na oprawach gotyckich, XV w., repr. wg: Schwenke, Schunke 1979, tabl. 28

• 

  Czteroliść: bogatsze formy na oprawach gotyckich, repr. wg: Schwenke, Schunke 1979, tabl. 30

Przypisy

1. Schwenke, Schunke 1979, tabl. 28-32;
2. Schmidt-Künsemüller 1985, s. 251-252;
3. Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 5.

---

Autor: A.W.