Obwoluta

Obwoluta (łac. obvolvo – okrywam)

Definicja

• 1. Ochronna "koszulka" nakładana na książkę, aby chronić cenną oprawę.
• 2. Współcześnie bardzo ozdobna (kolorowa) "koszulka" nakładana na książkę, aby ukryć pod nią bezbarwność i brak walorów dekoracyjnych okładki.

Historia

Obwoluta na przestrzeni czasu przyjmowała różną formę, najczęściej jednak miała funkcję ochronną względem całego kodeksu (bloku wraz z oprawą). Nie jest połączona trwale z kodeksem i jest to cecha charakterystyczna obwoluty. Obwolutę mogą mieć zarówno oprawy twarde, jak i miękkie. Można wyróżnić trzy rodzaje obwolut:

• Obwoluta ochronna – stosowana w bibliotekach i archiwach do zabezpieczania oprawy książek. Obecnie jest to papier, folia poliestrowa. Spełnia role ochronną w stosunku do całej książki.
• Obwoluta tymczasowa – prowizoryczna ochrona luźnych, nie oprawionych bloków. Stosowana była już w kodeksach średniowiecznych jako tymczasowe zabezpieczenie bloków, najczęściej wykorzystywano w tym celu pergamin, także wtórnie. Obecnie jest to najczęściej arkusz papieru lub karton, wewnątrz którego umieszcza się blok książki.
• Obwoluta wydawnicza – popularna współcześnie, spełnia także rolę reklamową, dlatego jest często kolorowa, wykonana wg projektu grafika. Spełnia rolę ochronną, zdobniczą i reklamową w stosunku do całej książki.

Jest równa wysokości okładek, ale znacznie od niej szersza o tzw. skrzydełka (zakładki), które zagina się do wewnątrz okładek. Na obwolucie często drukuje się tytuł dzieła, imię i nazwisko autora. Na skrzydełkach drukuje się zazwyczaj teksty reklamowe dotyczące książki, podaje charakterystykę twórczości autora, spis jego dzieł lub spis pokrewnych książek wydawnictwa. Obwoluty wykonuje się z grubszego papieru, choć zdarzały się także obwoluty ochronne z cienkiej bibułki, celofanu oraz folii PET.

Zawartość obwoluty

Na pierwszej stronie można powtórzyć dowolną liczbę elementów kolumny tytułowej. Grzbiet obwoluty powinien zawierać takie same elementy, jak grzbiet okładki. skrzydełka i czwarta strona to miejsce na różne informacje. Na przykład na przednim skrzydełku można zamieścić informację o autorze (wraz z fotografią), a na tylnym skrzydełku notkę o książce lub o innych książkach publikowanych np. z tej serii, przez wydawnictwo. Czwartą stronę obwoluty można wykorzystać do zamieszczenia obszerniejszych informacji o książce.

Przypisy

1. Dunin J., Wstęp do edytorstwa, Łódź 2003.
2. Rzewuski K., Księgoznawstwo, Warszawa 1987.
3. Wiankowska-Ładyga Z., Porządek książki,"Wydawca" 1998.
4. Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo, Ossolineum 1986.