Noże introligatorskie
Spis treści
Noże introligatorskie
(niem. Buchbindermesser)
Noże są podstawowym narzędziem introligatorskim służącym do krojenia różnego rodzaju materiałów: papieru, kartonu, tkanin, skór. Nóż uniwersalny ma kilkunastocentymetrowe ostrze osadzone w drewnianym trzonku. Introligatorzy korzystali także z noży szewskich, prostych pasków stali o ukośnym ostrzu i jednostronnej fazie, które samodzielnie owijali kawałkiem skóry dla sporządzenia uchwytu. W ostatnim czasie używane są nożyki z wysuwanymi ostrzami segmentowymi (do odłamywania) oraz skalpele z wymiennymi ostrzami. Noże służą do krojenia materiałów, a także rozcinania, podważania, skrobania itp. Obok noży uniwersalnych istnieją noże specjalne, przeznaczone do specjalnych materiałów lub robót.
Otnik
Nóż z wysuwanym ostrzem z wysokogatunkowej stali o wąskim ostrzu o przekroju rombowym; służy do krojenia twardych materiałów, w szczególności tektury.
Nóż okrągły
Ręczny nóż w formie kolistej tarczy zaostrzonej na obwodzie, z rączką umieszczoną z jednej strony, pośrodku. Służy do ręcznego obcinania krawędzi bloków.
Hebel
(strug) Ostrze o kształcie języczka lub okrągłej tarczy zamocowane w drewnianej obudowie, z możliwością regulacji wysunięcia. Hebel służył do obcinania brzegów bloków, był poprzednikiem noża okrągłego.
Cyklina
Nóż służący do wygładzania krawędzi bloków przed złoceniem lub barwieniem. Mógł mieć kształt prosty (do krawędzi górnych i dolnych) lub zaokrąglony (do żłobka). Obok noży z rączkami zamocowanymi na obu końcach używano kawałków zaostrzonej stalowej blachy, osadzonych w drewnianym uchwycie.
Nóż do skóry
Nóż służący do podcinania mizdry w celu ścienienia grubości skóry. Najczęściej do tego celu używane są dość szerokie noże, kształtem przypominające szpachelkę. Nóż typu francuskiego ma proste ostrze, nóż typu niemieckiego - ukośne. Ostrze ma fazę tylko od wierzchniej strony.
Strug do skóry
(ang. spokeshave)
Nożyk osadzony w rączce, zaadaptowany z rzemiosł drzewnych, służący do podcinania skóry. Stosowany w środowisku introligatorów angielskich.
Nóż do złota
Długi, prosty nóż o zaokrąglonym czubku, wykonany z cienkiej blachy. Nóż służy do przykrawania płatków złota do odpowiedniej wielkości.
Nóż do passe-partout
Nóż o ukośnie ustawionym ostrzu pozwalający na cięcie grubych kartonów z widoczną skośną fazą. Noż może być samodzielnym narzędziem, może być także zamocowany na listwie bądź linii z podziałką, wówczas przesuwanie noża gwarantuje prostą linię cięcia. Noże zamocowane na listwie bywają rozbudowane do poziomu ręcznej maszyny, są wyposażone w blok dociskający cięty użytek oraz nastawy formatu.
Sztanca
(wykrojnik)
Forma o żądanym kształcie uformowana z blachy zaostrzonej po jednej stronie. Służy do wycinania użytków przy użyciu prasy np. prasy do złocenia, maszyny drukarskiej dociskowej (sztanctygiel) lub maszyny płaskiej.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Narzędzia introligatorskie
Aparat do szarfowania skóry
Szarfowanie
Sztancowanie
Grafika
Nóż szewski
Nóż okrągły
Nóż francuski do skóry
Nóż niemiecki do skóry
Strug do skóry
- Sztance.JPG
Wykrojniki do sztancowania maszynowego. Wł. L. Knyrek
Przypisy
- Przypis 1
- Przypis 2
Autor: E.P.
