Tarcza herbowa
Spis treści
Tarcza herbowa
(ang. escutcheon)
Integralny element wizerunku herbu, stanowiący tło dla godła. W ciągu XII-XXI w. jej kształt ulegał ciągłym zmianom, w których zrazu odzwierciedlała się ewolucja tej części uzbrojenia ochronnego rycerzy, a od XVI w. przemiany w stylach artystycznych. Wyrazem dążności do wzbogacenia i rozbudowania formy tarcz było wykształcenie się w renesansie kartusza herbowego (interpretowanego w dwójnasób: jako dekoracyjne obramienie dla tarczy bądź rollwerkowo powyginana i powcinana tarcza). W zdobnictwie opraw książkowych t. jest powszechnie występującym elementem kompozycji heraldycznych, najczęściej w funkcji superekslibrisu. Jej kształt stanowić może cenną wskazówkę chronologiczną i topograficzną (proweniencyjną) znaku herbowego oraz całej oprawy.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Hełm
Herb
Kartusz
Korona rangowa
Labry
Superekslibris
Grafika
Tarcze gotyckie w dekoracji oprawy złotniczej, Niemcy, 1339, fot. wg: Fritz 1982
Tarcza gotycka turniejowa w superekslibrisie Piotra Świętopełka z Zambrzecza, 1481, Biblioteka Jagiellońska, Kraków, fot. A. Wagner
Tarcza renesansowa testa di cavallo Maksymiliana Sforzy na oprawie włoskiej, pocz. XVI w., fot. wg: Bologna 1998
Barokowa tarcza herbowa w superekslibrisie Henryka von Bünau, 1 poł. XVIII w., BPP, Paryż, fot. A. Wagner
Charakterystyczna dla opraw empirowych i romantycznych tarcza tzw. szwajcarska na oprawie imionnika, Polska, ok. 1817, fot. wg: www.polona.pl
Tarcze herbowe w formie owalnych medalionów w superekslibrisie polskim, XIX w., BPP, Paryż, fot. A. Wagner
Przypisy
- EWOK 1971, szp. 2320;
- Sipayłło 1988;
- Mrozowski 1993, s. 77-109;
- Dudziński 1997, s. 15-20;
- Cubrzyńska-Leonarczyk 2001;
- Wagner 2016.
Autor: A.W.
