Klasztorne oprawy
Spis treści
Klasztorne oprawy
(fr. reliure monastique, niem. Klostereinband)
Pojęcie obejmujące oprawy średniowieczne wykonywane w introligatorniach klasztornych i mające charakterystyczny wygląd. Do typowych cech k. o. należy ogólna skromność, tak w sferze materiałowej (mnisze oprawy), jak dekoracyjnej. W przypadku dzieł wczesnogotyckich z XIII-XIV w., k. o. są często wyzbyte jakiejkolwiek dekoracji, choć jednocześnie zaopatrzone w okazałe guzy i okucia oraz zapięcia z elementami odlewanymi w brązie lub mosiądzu. Generalnie zatem pojęcie to upraszcza obraz dorobku introligatorów monastycznych. Z jednej bowiem strony wśród k. o. występują dzieła o wysokich walorach artystycznych w sferze techniczno-formalnej (np. bogate dekoracje nacinanych opraw z klasztoru cystersów w Rudach na Śląsku oraz klasztorów południowoniemieckich w XV w.), z drugiej zaś oszczędnościowa praktyka oblekania skórą tylko grzbietu i fragmentów okładzin występowała często wśród introligatorów akademickich (np. liczne dzieła tego rodzaju sporządzone w XV-pocz. XVI w. dla profesury i studentów Akademii Krakowskiej). Uprawniałoby to wręcz do uznania znacznego procenta późnogotyckich k. o. raczej za „akademickie oprawy”, których skromność i taniość wpisywała się w oczekiwania niezamożnych kręgów uczelnianych. Ponadto, na fali pogłębiającego się kryzysu w kulturze monastycznej XV-pocz. XVI w., zlecenia na prace introligatorskie dla klasztorów często (lub wręcz powszechnie) realizowano poza nimi, co dodatkowo zmusza do ostrożności w formułowaniu poglądów o specyfice k. o.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Mnisza oprawa
Nacinane oprawy
Grafika
Przypisy
- Loubier 1926, s. 79-82;
- Schreiber 1948, szp. 1368-1369;
- Goldschmidt 1967, t. 1, s. 12-16, 27-28;
- EWOK 1971, szp. 1702;
- Rybandt 1977, s. 581-592;
- Mazal 1990, kat. 15, 22, 33-38;
- Wagner, Madajewska, Mazerska 2018, kat. 11.
Autor: A.W.
