Tektura
Tektura
(ang. paperboard; niem. Pappe)
Wytwór papierniczy o gramaturze powyżej 320 g/m². Do niedawna (l. 50. XX w.) tekturę definiowano jako "bardzo gruby, sklejony kilkakrotnie i sprasowany papier". Tak rozumiana tektura pochodzi z krajów Orientu, gdzie już w średniowieczu stosowaną ją na okładki. Introligatorzy europejscy początkowo, co najmniej od XV w. sami sporządzali sobie tekturę, a raczej papierową sklejkę z arkuszy niepotrzebnej makulatury (właść. kompaturka lub kompatywka). Produkcja Tektury odbywała się zatem w obrębie warsztatu introligatorskiego i długo nie przenosiła się do papierni, a gdy się to dokonało, to nie zaprzestano jej produkcji w introligatorniach. Ta dwutorowość zapoczątkowana w XVI/XVII w. dotrwała do 1. poł. XX w.
Tekturnictwo, choć związane z papiernictwem wykazuje wyraźne odrębności. Różnice między papierem a tekturą wytwarzanymi metodą ręcznego czerpania
Tektura jest wytwarzana w papierni przez osadzanie na sicie włókien celulozowych, ma postać wstęgi lub arkuszy. Tektura jest wytwarzana z tanich, niskogatunkowych surowców, przede wszystkim ścieru drzewnego, makulatury, szmat, słomy, także innych surowców włóknistych i dodatków, m.in. włókien zwierzęcych (zmielona skóra, okrywa włosowa, odpady jedwabne). Tektura jest tworzywem wielowarstwowym, poszczególne warstwy mogą mieć różny skład.
- Do prac introligatorskich wykorzystywana jest tektura lita, brązowa lub szara o grubości 0,5-3 mm, wykonana głównie z makulatury (ang. binder's board, niem. Buchbinderdeckel).
- Do wykonywania passe-partout z widoczną głęboką fazą używana jest tektura biała, wykonana z brązowego ścieru drzewnego, a także o różnym składzie.
- Do wyrobu opakowań wykorzystywana jest tektura falista (ang. corrugated board, corrugated fibreboard, niem. Wellpappe).
Zamiast gramatury częściej używa się grubości tektury wyrażonej w milimetrach. W przeszłości istniał odrębny sposób oznaczania rodzaju tektury. Była nią liczba arkuszy formatu B1, które składały się na 25-kilogramową paczkę, tj. od 15 sztuk (tektura ciężka) do 60 (tektura lekka).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Kompaturka
Preszpan
Makulatura w oprawach
Okładzinówka
Przypisy
- Sarnecki K., Z dziejów wytwarzania tektury, w: Przegląd papierniczy 1976, s. 472 - .
- Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, Ossolineum 1986, s. 284-287.
- Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 12-15.
Autor: E.P., M.P.B.
