Cerchietto
Spis treści
Cerchietto
(cerchiello, rondella), (wł. „kółeczko”, fr. anneau, bague, cercle)
Motyw miniaturowego (od jednego do kilku mm. średn.) podwójnego pierścienia z wypukłym środkiem. Znany już we wczesnośredniowiecznym introligatorstwie koptyjskim, w którym cerchietto wkomponowywano w okładziny techniką intarsji; ślepo wyciskane cerchietto stosowano też na oprawach karolińskich. Spopularyzowanie tego motywu nastąpiło w introligatorstwie włoskim 2 poł. XV w. pod wpływem opraw islamskich i bizantyńskich, z których zaczerpnięto też technikę barwienia cerchietto barwną pastą woskową (żółtą, czerwoną lub zieloną). Zwielokrotnione motywy cerchietto rozmieszczano w zwierciadłach i obramieniach okładzin, wzbogacając dekorację ślepo wyciskaną. Pod wpływem włoskim cerchietto zaczęto stosować od około 1470 r. w introligatorstwie krakowskim, jako ślepo wyciskane, uproszczone okręgi, ale też zmultiplikowane kółeczka w technice intarsji (np. oprawy Walentego z Pilzna dla Andrzeja z Łabiszyna i Michała z Bystrzykowa, około 1472 i około 1478). W XVI w. dekoracja tego typu zanikła.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Perełkowanie
Grafika
Cerchietti na oprawie koptyjskiej z IX w., Pierpont Morgan Library, Nowy Jork
Cerchietti na opr. bizantyńskich, wg: Federici, Houlis 1988, s. 63.
Cerchietti na oprawie włoskiej z 2 poł. XV w., repr. wg: Mazal 1990, nr kat. 75
Cerchietti na oprawie renesansowej z księgozbioru Macieja Korwina, przed 1490, repr. wg: Mazal 1990, nr kat. 88
Cerchietti na oprawie renesansowej z księgozbioru króla Macieja Korwina, krótko po 1490 r., Österreichische Nationalbibliothek, Wiedeń, fot. wg: digital.onb.ac.at
Cerchietti na oprawie włoskiej z 2 poł. XV w., BJ Kraków, fot. BJ Kraków
Cerchietti na oprawie krakowskiej z ok. 1500 r., BJ Kraków, fot. BJ Kraków
Przypisy
- Goldsmith 1928, s. 88;
- Lewicka-Kamińska 1956, tabl. 17/ il. 30-32;
- De Marinis 1960, II, s. 42;
- Lewicka-Kamińska 1974, s. 267;
- Federici, Houlis 1988, s. 63;
- Szirmai 1999, s. 247-248;
- Macchi F. i L. 2002, s. 78.
Autor: A.W.
