Kamienienie książek
Spis treści
Kamienienie książek
właść. konsolidacja książek
ang. books consolidation, fr. lapidification
Kamienienie książek na podłożu papierowym
Zniszczenie to dotyczy książek, które uległy zalaniu lub przez długi czas pozostawały zawilgocone. Nastąpiły w nich rozległe zmiany związane z obfitym wzrostem drobnoustrojów. Na papierze występują w tych miejscach zmiany barwne, pokrywa go gruba warstwa pleśni przerastająca często cały blok. Synergiczne działanie wilgoci i drobnoustrojów powoduje, że książka zmienia się w formę bezpostaciową, a blok pozbawiony jest budowy kartkowej. Książka jest przerośnięta w całości przez drobnoustroje i przepojona śluzowatymi, klejącymi substancjami, będącymi półproduktami rozkładu celulozy oraz śluzami pochodzenia grzybowego. W miarę obsychania zniszczone przez drobnoustroje miejsca zmieniają się w czarny, twardy, skurczony fragment, nie poddający się rozdzieleniu.
Zniszczenie to dotyczy wyłącznie książek wykonanych z papierów ręcznie czerpanych. Papiery maszynowe, dzięki nierozpuszczalnemu w wodzie klejowi żywicznemu, są niewrażliwe na te procesy.
Kamienienie książek na podłożu pergaminowym
Zniszczenie to dotyczy książek, które uległy zalaniu lub przez długi czas pozostawały zawilgocone. Pergamin jest skórą nie garbowaną, pod względem chemicznym jest białkiem włóknistym. Łatwo chłonie wilgoć i pomału ją oddaje. W warunkach zawilgocenia jest doskonałym materiałem, na którym chętnie rosną zarówno bakterie właściwe, jak i promieniowce i grzyby. Pierwszym etapem jego rozkładu jest zniszczenie struktury włóknistej. W wyniku tego pergamin zamienia się w śluzowatą pulpę. Śluzowate, żelatynopodobne produkty rozkładu wsiąkają w otaczające zniszczone miejsca, powodując impregnację klejem fragmentów w granicach zacieku. Po wyschnięciu miejsca te są oznaczone zaciekami, skurczone, posiadają przeważnie czarne przebarwienia.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Czerwona korozja
Foxing
Płowienie
Puszysta destrukcja
Zniszczenia kodeksów
Grafika
il. 1. Kamienienie książki jest wynikiem długotrwałego zawilgocenia. źródło: Strzelczyk A.B. Charakterystyka zniszczeń mikrobiologicznych w zabytkowych książkach, w: Notes Konserwatorski 1, Warszawa, 1998, s. 44.
il. 2. Zniszczenia oprawy i bloku przez drobnoustroje. Kamienienie książki. źródło: Strzelczyk A.B. Mikrobiologiczne zniszczenia zbiorów bibliotecznych. Przyczyny i objawy destrukcji, w: Studia bibliologiczne, t. X,Katowice 1997, s. 81-96, il. 6.
Przypisy
- Strzelczyk Alicja, Charakterystyka zniszczeń mikrobiologicznych w zabytkowych książkach, w: Notes Konserwatorski 1, Warszawa, 1998, s. 36-50.
- Strzelczyk Alicja, Karbowska Joanna, Mikrobiologiczny rozkład zabytkowych pergaminów, w: Post Microbiol. 1993, XXXII, t. 1-2, s. 19-32.
Autor: MPG
