Ramowa kompozycja
Spis treści
Ramowa kompozycja
Kompozycja okładziny oprawy oparta na pojedynczej lub zwielokrotnionej ramie otaczającej zwierciadło. Na wytworzenie się r. k. na średniowiecznych (zwłaszcza gotyckich) oprawach introligatorskich wpłynęły wzorce z innych kosztowniejszych i dostojniejszych dzieł rzemiosła artystycznego jak złotnicze oprawy relikwiarzy i ksiąg liturgicznych czy złocone i kameryzowane oprawy obrazów religijnych. Przypuszczalne współzależności między r. k. na oprawach ksiąg a – nierzadko bogato zdobionymi – ramami obrazów dostrzegalne są przynajmniej do XVII w. Wzajemne proporcje r-m i zwierciadła oraz ornamenty i motywy zdobnicze, składające się na ich dekorację, wynikają z szeregu czynników, jak aktualny styl w zdobnictwie opraw, zasób narzędzi zdobniczych, umiejętności i inwencja introligatora oraz charakter zlecenia od jego klienta. Z tych względów wyodrębnić można niezliczone odmiany i warianty r. k., wśród których najprostsza składa się z pojedynczej ramy i czworobocznego (najczęściej prostokątnego) pola zwierciadła. Proces komplikowania r. k. może przebiegać w kierunku multiplikacji ram o jednakowej lub odmiennej formie, bądź rozbudowywania ich struktury – z wydzielonymi, narożnymi polami (pustymi lub z motywami zdobniczymi). Często spotykanym zabiegiem (zwłaszcza na oprawach średniowiecznych) jest nadawanie odmiennej dekoracji poziomym i pionowym pasom ramy. Na radełkowych oprawach renesansowych wyodrębniano pojedyncze, poziome listwy (puste lub zdobione bądź zapełnione napisami), które przełamują koncentryczność sąsiadujących z nimi ram. W definicji r. k. mieszczą się też kompozycje oparte na romboidalnej ramie (lub kilku ramach) otaczającej zwierciadło oraz narożnych, trójkątnych polach.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Bordiura
Listwa
Motyw zdobniczy
Ornament
Ośrodkowy układ dekoracji
Radełkowe oprawy
Rama (obramienie)
System dekoracyjny
Zwierciadło
Grafika
Czterolistwowa rama jako dekoracja strony tytułowej rękopisu z XVI w., fot. wg: www.polona.pl
Obraz w drewnianej ramie pokrytej skórą i bogato zdobionej, Hiszpania, 2 poł. XVII w., fot. wg Mühlbächer 1988
Ramowa kompozycja dekoracji oprawy bizantyńskiej, wg Federici, Houlis 1988
Ramowa kompozycja oprawy gotyckiej, 4 ćw. XV w., BJ Kraków, fot. wg: www.polona.pl
Ramowa kompozycja dekoracji oprawy renesansowej, 2 poł. XVI w., WBP Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner
Ramowa kompozycja dekoracji oprawy renesansowej, 2 poł. XVI w., WBP Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner
Nietypowy przykład ramowej kompozycji z przecinającą się ramą prostokątną i romboidalną, XVI w. WBP Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner
Przypisy
- Loubier 1926, s. 90;
- Goldsmith 1967, tabl. XXIII;
- Ziesche, Backer 1977, s. 4-16;
- Mühlbächer 1988, nr kat. 78.
Autor: A.W.
