Acheiropita

Acheiropita

(ang. acheiropoieta; fr. achéropite)

Zbiorcze określenie wizerunków twarzy Chrystusa ujętych en face i uważanych za nadprzyrodzone. Wśród rozlicznych odmian a. w sztukach plastycznych, charakterystyczne dla zdobnictwa introligatorskiego od średniowiecza są:

• mandylion (ang. mandylion) – przedstawienie twarzy Chrystusa o długiej (często rozdwojonej) brodzie i z długimi, opadającymi po bokach włosami, widniejące na tle stylizowanego krzyża, aureoli lub chusty; rozpowszechniony na tłokach gotyckich o czworobocznym i okrągłym kształcie;
• veraikon (chusta św. Weroniki) (ang. Veil of Veronica, Vernicle) – podobne przedstawienie, ale Chrystusa cierpiącego (z koroną cierniową na głowie) i widniejące na chuście trzymanej przez św. Weronikę.

W introligatorstwie gotyckim prezentowany w uproszczonej wersji (bez zaakcentowanej korony cierniowej), na tłokach o romboidalnym, okrągłym lub kwadratowym kształcie. W literaturze tegumentologicznej oba wyobrażenia bywają nieprecyzyjnie określane jako „głowa Chrystusa”.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Jezus Chrystus
Krzyż

Grafika

• 

  Acheiropita - mandylion, przerys tłoka na oprawie gotyckiej, wg: Schwenke, Schunke 1979, tabl. 84

• 

  Acheiropita - veraikon, przerys tłoka na oprawie gotyckiej, wg: Krynicka 1967, tabl. VII/il.5

• 

  Acheiropita - veraikon, przerys tłoka na oprawie gotyckiej, wg: Schwenke, Schunke 1979, tabl. 84

Przypisy

1. Krynicka 1967, tabl. VII/il. 5
2. Schwenke, Schunke 1979, tabl. 83-84
3. Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 8, 84.

---

Autor: A.W.