Papier safianowy

Papier safianowy

(papier imitujący skórę, papier marokinowy) (ang.morocco paper; niem. Maroquinpapier, fr. papier maroquiné)

Papier barwny, z połyskiem, posiadający wytłaczaną dekorację przypominającą ziarno skóry. Wykorzystywany do oblekania okładek, zarówno całopapierowych jak i półskórkowych. W oprawach półskórkowych często dobierano barwę i ziarno papieru do skóry zastosowanej na grzbiecie, tak by były mało odróżnialne.

Papier safianowy pojawił się na przełomie XVIII/XIX wieku. Jego poprzednikiem był papier giloszowy, o wzorze z ukośnie (romboidalnie) krzyżujących się linii. Wzór safianowy był inspirowany stosowanymi wówczas skórami safianowymi o podłużnym ziarnie. Ok. połowy XIX wieku wraz z modą na skóry o ziarnie groszkowym, w papierach imitujących skórę także naśladowano groszek skóry marokinowej. W wieku XX nazywano go (wraz z modą na skórę chagrin - papierem szagrynowym.

Technika wykonania, podobnie jak innych papierów wytłaczanych polegała na zagruntowaniu papieru klejem skórnym, zabarwieniu go i ponownym naniesieniu tego samego kleju. Tak przygotowaną powierzchnię papieru hydrofobizowano przez naniesienie gąbką roztworu ałunu, saletry i octu winnego (w równych częściach). Następnie papier rozkładano na blasze miedzianej, na której był wyryty odpowiedni deseń i tłoczono pomiędzy walcami prasy sztycharskiej lub walcarki.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Papiery dekoracyjne
Papiery wytłaczane
Papier szagrynowy
Papier wytłaczany giloszowy

Grafika

• 

  Papier safianowy na oprawie całopapierowej, 1817

• 

  Papier safianowy ze złoceniami na oprawie książki z 2 poł. XIX w. (fragment). Książnica Kopernikańska w Toruniu (fot. M. Pronobis-Gajdzis)

Przypisy

1. Cloonan M. V. Early bindings in Paper a Brief History of Hand-Made Paper-Covered Books with Multilingual Glossary, 1990.
2. Cloonan M. V., European Paper-Covered Books from the Fifteenth through the Eighteenth Centuries, Iowa, 1987.
3. Haemmerle A. von, Agsburger Buntpapier, „Viertel Jahreshefte zur Kunst Und Geschichte Augsburg 3”, 1937-1938, s. 133 – 179.
4. Haemmerle A. von, Buntpapiere: Herrkomen, Geshichte, Techniken, Beziehungenzur Kunst, Monachium, 1961.
5. Macchi Federico, Macchi Livio, Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002.
6. Siemieniako E., Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Dekoracyjne papiery ręcznie wykonywane stosowane w oprawach książek od XV do XVIII w. Katalog zbiorów papierów dekoracyjnych w oprawach książek Biblioteki Kórnickiej PAN, wydruk komputerowy,(promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018.
7. Sposób farbowania papierów w rozmaitych kolorach, „Piast czyli Pamiętnik Technologiczny”, Warszawa, 1829, t. II. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/publication?id=16243&tab=3 [dostęp: 27. 01. 2018r.]
8. „Polska Gazeta Introligatorska”, dział ogłoszeń, 1929, R. 2, nr 7, s. [1] źródło: http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=77309 [dostęp: 25. 08. 2018r.].
9. Tomaszewski J., Dudek K., Ręcznie zdobione papiery introligatorskie , Kraków 2002, s. 34.

---

Autor: M.P.G., E.P.