Fakturowanie
Spis treści
Gofrowanie
(wytłaczanie) (ang.emboss; fr. gaufrer; niem. prägen)
Termin pochodzący z języka francuskiego oznaczający wytłaczanie. Gofrowanie to wytłaczanie użytków materiałów obleczeniowych (papieru, płótna, skóry) przy użyciu podwójnej matrycy, z czego jedna posiada wypukły, druga wklęsły kształt wzoru. W wyniku wytłaczania na powierzchni materiału powstaje reliefowy wzór.
Gofrowanie, czyli obróbka wykończeniowa materiału może odbywać się w fabryce je produkującej (papiernia, garbarnia, tkalnia) lub poza nią. Wytłaczaniem papierów zajmowały się wytwórnie papierów dekoracyjnych, wykonywały je za pomocą pras drukarskich, miedziorytniczych lub walcarek. Specyficznym typem papierów wytłaczanych były papiery do opraw à la bombonierka: tłoczenie przewidywało układ obłóczki na okładce i zawierało wyodrębnione partie grzbietowe, bordiury i zwierciadło. Współcześnie gofrowanie papieru jest tożsame z tłoczeniem podczas kalandrowania i stanowi końcową fazę powstawania papieru dekoracyjnego.
Wytłaczanie skór miało na celu nadanie skórom niskogatunkowym (zwłaszcza owczym) ziarna skór innych gatunków. Szczególnie często stosowane na przełomie XIX/XX w., skórom owczym nadawano ziarno skóry koziej lub też skór zwierząt egzotycznych (wężowej, krokodylej). Zabieg wykonywany na gorąco dodatkowo osłabiał skórę i powodował później jej przyspieszoną destrukcję.
Grenowanie
(ziarnowanie, groszkowanie)
Technika nadawania powierzchni skóry, papieru, metali i innych materiałów faktury ziarnistej. Grenowanie powierzchni skór wykonuje się specjalnymi prasami tzw. deseniarkami, wcześniej ręcznymi, później elektrycznymi. Podstawą deseniarki jest masywny stalowy korpus, na którym jest umocowana nieruchoma płyta górna, do której przymocowuje się matrycę z wygrawerowanym rysunkiem (groszek, lica skór egzotycznych). Płyta dolna jest mobilna. Skóry układa się na płycie dolnej wyłożonej filcem, następnie podnosi się ją i dociska do płyty górnej nagrzanej do temp. 60-70 st.C (skóry garbowania roślinnego) lub 90 st.C (skóry garbowania chromowego, dermatoid). Przy wytłaczaniu należy uważać, aby deseń był równy, skóry właściwie ukierunkowane (istotne w przypadku montażu), lico nie przepalone, ani nie uszkodzone ostrą powierzchnią płyty. Czas pozostawania skóry pod prasą dobiera się indywidualnie, w zależności od cech wytłaczanego materiału i zamierzonego efektu.
Moletowanie
(fr. moletage)
Nadanie faktury, np. groszku, lica skóry, itp. tkaninom i papierom obleczeniowym powlekanym masami skrobiowymi lub tworzywami sztucznymi poprzez wygniecenie go przy użyciu walców z grawerowanym wzorem.
Moletowaniem (młotkowaniem) zwane jest także nadanie niejednolitej faktury krawędziom bloku w celu upodobnienia ich do brzegów papieru czerpanego (archaizacji). Wykonywane jest przez obijanie spiczastym końcem młotka oraz nacinanie pilnikiem, piłą lub nożem.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Gofrowanie
Papiery wytłaczane
Zdobienie krawędzi
Autor: E.P.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Skóry introligatorskie
Groszek
Gofrowanie
Przypisy
- Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971, szp. 830.
- Napora S., Technologia galanterii skórzanej, Warszawa 1959, s. 44-46.
Autor: M.P.B.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Kalandrowanie
Moletowanie
Grenowanie
Tłoczenie
Papiery wytłaczane
Płótna introligatorskie
À la bombonierka oprawa
Grafika
Wyklejka z papieru wytłaczanego we wzór skóry wężowej
Przypisy
- Krauze S., Rinck J., Buntpapier – ein Bestimmungsbuch, Decorated Papers – a Guidebook, Sierpapier – een Gids, Stuttgart, 2016, s. 90-107.
- Weichelt A., Buntpapier-Fabrikation, Berlin 1908, s. 197-208.
- Krupp A., Bookcloth in England and America, 1823-50, New Castle 2008.
Autor: E.P.
