Listek aldyński

Spis treści

1 Listek aldyński
2 Zobacz też
3 Grafika
4 Przypisy

Listek aldyński

(z wł. foglia aldina; ang. Aldine fleuron; fr. feuille aldine)

Motyw drobnego listka o kształcie zbliżonym do l. powojnika, osadzonego na zagiętym ogonku. Znany w antyku greckim i rzymskim jako ozdobnik tablic inskrypcyjnych. Ponownie pojawił się w kon. XV w. wśród winiet drukarskich weneckiej oficyny Alda Manucjusza. Około 1520 r. przejęty przez introligatorów weneckich (aldyńskie oprawy), a następnie przez inne pracownie włoskie, jako jeden z motywów dekoracyjnych na okładzinach opraw. Pod wpływem włoskim l. a. stał się w ciągu 1 poł. XVI w. nie tylko jednym z najpopularniejszych ozdobników drukarskich na północ od Alp (hedera), ale też częstym motywem dekoracyjnym w introligatorstwie. W Polsce stosowany od lat 20. XVI w., najpierw a Krakowie, a potem w innych ośrodkach. Stopniowo zapominany w XVII i XVIII w., ponownie wprowadzony do dekoracji introligatorskiej w XIX w. Odtąd nieprzerwanie należy do kanonu klasycznych motywów zdobniczych na oprawach.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Aldyńskie oprawy
Floralna dekoracja
Hedera
Liść

Grafika

Przykłady listków aldyńskich w typografii renesansowej, repr. wg: K. von Rabenau, Das Aldus-Blatt und sein botanisches Vorbild, „Einband Forschung“, H. 29, 2011, il. 1
Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Listki aldyńskie jako dekoracja listwy oprawy renesansowej, XVI w.
Podwójny listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Podwójny listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Pojedyncze i podwójne listki aldyńskie w dekoracji listwy oprawy renesansowej, XVI w.