Skóra garbowana roślinnie
Spis treści
Skóra garbowana roślinnie
ang. vegetable-tawed leather
Skóra garbowana garbnikami roślinnymi, które uzyskuje się w wyniku ługowania wodą rozdrobnionego drewna, kory lub owoców drzew zawierających substancje garbujące. Roztwory wodne garbników noszą nazwę brzeczek garbarskich. Do garbowania roślinnego używa się najczęściej ekstraktów garbarskich, które występują w postaci stałej lub ciekłej jako brzeczki zagęszczone. W Polsce do produkcji ekstraktów wykorzystuje się odpady drewna dębowego. Ilość garbników w rodzimych gatunkach drzew nie przekracza 12 %, przy czym najobficiej występują w korze i drewnie dębowym, korze świerkowej i wiklinowej. Najbogatsze w garbniki są rośliny tropikalne i podzwrotnikowe, ilość garbników wynosi w nich do 40%. do najważniejszych zalicza się ekstrakty:
- quebracho - garbnik otrzymywany z drzewa o tej samej nazwie rosnącego w Ameryce Południowej
- kasztanu - garbnik otrzymywany z drewna kasztanowca jadalnego
- mimoza - garbnik otrzymywany z kory mimozy, tj. odmiany akacji
- walonea - garbnik otrzymywany z żołędzi dębu bałkańskiego
- sumak - garbnik otrzymywany z liści krzewów sumaku rosnących na Sycylii
- dividivi - garbnik z owoców brezylki garbarskiej rosnącej na Karaibach.
Właściwości
Skóra garbowana roślinnie ulega ciemnieniu w roztworach zasadowych, natomiast roztwory kwasowe rozjaśniają jej barwę. Każda brzeczka zawiera oprócz garbników pewną ilość niegarbników, których rodzaj i zawartość ma wpływ na przebieg garbowania i właściwości skór.
Przebieg procesu garbowania roślinnego
tradycyjne sposób garbowania roślinnego przeprowadza się w trzech etapach (il. 1):
- 1. Zagarbowywanie - Etap ten nazywany jest "farbą"; stopniowe nasycanie golizny brzeczką o wzrastającym stężeniu, kolejno w kilku dołach, w których skóry zawieszone są na drążkach. Etap ma decydujący wpływ na jakość skór. Jeśli w początkowym etapie golizna nie zetknie się ze stężoną brzeczką, to zagarbowanie będzie wyłącznie powierzchniowe. Natomiast zbyt gęste powieszenie skór może być przyczyną powstawania plam.
- 2. Garbowanie właściwe - Etap ten nazywany jest "zatopem"; zanurzanie lub zawieszanie skór w dołach i zalewanie brzeczką o wyższym stężeniu niż w ostatnim dole farbowym i/lub z jednoczesnym przesypywaniem zmieloną korą. Im dłuższy czas przebywania skór w zatopach, tym wyższa trwałość wiązania garbnika i tym samym lepsza jakość skór. Czas garbowania wynosi zazwyczaj kilka tygodni.
- 3. Dogarbowanie - przeprowadza się w bębnach obrotowych; w zależności od rodzaju skóry proces trwa od kilu godzin do kilku dni. następnie skóry poddaje się płukaniu.
Zastosowanie w introligatorstwie
Skóry garbowania roślinnego są najwcześniejszym i najbardziej rozpowszechnionym materiałem obleczeniowym książek.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Skóry introligatorskie
Skóra wyprawy glinowej
Skóra wyprawy tłuszczowej
Materiały obleczeniowe opraw
Zwięzy
Przypisy
- Persz T., Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych, Warszawa 1997.
- Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002.
Autor: MPG
