Szycie na zwięzy wypukłe
szycie na zwięzy wypukłe(ang. ), zwięzowy system szycia kodeksów, składki łączone są poprzez zwięzy (najczęściej rzemienie i sznurki), które przylegają do grzbietów składek, wokół których lub ponad którymi prowadzona jest nić, którymś z wybranych ściegów. Zwięzy, co prawda przylegają do grzbietów, ale posiadając określoną grubość tworzą na grzbiecie oprawy wypukłości tzw. garbiki.
Historia
Szycie kodeksów na zwięzy było naturalną konsekwencją konieczności ochrony bloku książki przed zabrudzeniami i uszkodzeniami mechanicznymi, czyli włożenia go między dwie sztywne okładziny. Powstał w tym momencie problem trwałego połączenia bloku z oprawą. W blokach szytych systemem bezzwięzowym okładziny doszywano do bloku, co z przyczyn oczywistych nie było dobrym rozwiązaniem konstrukcyjnym. W naturalny zatem sposób wynaleziono nowe rozwiązanie konstrukcyjne systemu broszurowania, czyli zwięzy, na których montowano okładziny. W literaturze przedmiotu można znaleźć informacje, że najstarsze uszyte tą techniką kodeksy pochodzą nawet z IV w. Szycie na zwięzy wypukłe stało się coraz bardziej popularne i jest charakterystyczne dla kodeksów karolińskich od XVIII w. Książkę szyto na pojedynczych rzemieniach, bądź też pasek skóry przecinano w połowie na takiej długości, jak grubość grzbietu. Szycie na tego rodzaju zwięzy było charakterystyczne dla kodeksów romańskich, w których pojawiły się dodatkowo zwięzy kapitałkowe, jak i kodeksów gotyckich Europy Zachodniej. Na zwięzy w okresie średniowiecza używano skór, również zwierząt leśnych, wyprawy tłuszczowej. Wyjątek stanowią kodeksy armeńskie, w których stosowano zwięzy sznurkowe. Popularne one były także w okresie średniowiecza w kodeksach niemieckich. Szycie na zwięzy wypukłe było szeroko stosowane w kodeksach europejskich do końca XVIII w. Zwięzy wypukłe uczytelniają się na oprawie w postaci wypukłości, tzw. garbów.
Rodzaje ściegów na zwięzy wypukłe
- szycie ściegiem w jodełkę
- szycie ściegiem obejmującym zwięz
- szycie ściegiem na okrętkę
Zobacz też
- garby
- sposób szycia
- system szycia
- szycie karolińskie
- szycie romańskie
- szycie gotyckie
- zwięzy fałszywe
Grafika
il. 1. Różne kształty nacięcia grzbietu na zwięzy kryte. (rys. E. Burdett, 1975, s. 85.)
il. 2. Szycie na zwięzy kryte ściegiem obejmującym. (rys. K. Komsta-Sławińska)
il. 3. Szycie na zwięzy kryte ściegiem na okrętkę. (rys. K. Komsta-Sławińska)
Przypisy
- Burdett E., The Craft of Bookbinding. A practical Handbook, West Vancouver, 1975.
- Devaux Y., Deux siècles de reliure, Paryż, 1981.
- Diehl E., Bookbinding its background and technique, Nowy Jork, 2014.
- Johnson A.W., The Thames and Hudson Mannual of Bookbinding, Londyn, 1978.
- Marks P.J.M., The British Library Guide to Bookbinding History and Techniques, Londyn, 1998.
- Middleton B.C., A History of English Craft Bookbinding Technique, Londyn, 1978.
- Miller J., Books will speak plain. A handbook for identifying and describing historical bindings, 2014.
- Miller J., Puzzle me this, Early bindings fragments in the Papyrology Collection of the University of Michigan Collection [w:] Sauve Mechanichals. Essays on the History of Bookbinding [red. J. Miller], Volume 2, 2015.
- 26. Montelatici Claudio, Alla ricerca del libro perduto. Note sull’ evolutione della tecnica di legatura, [w:] Biblioteche Oggi 5 (1987) 3.
- Pollard G., Early bookbinding manuals: An annotated list of technical accounts of bookbinding to 1840, 1984.
by Graham Pollard
- Szirmai J.A., The archeology of medieval bookbinding, New York, 2017.
Autor: MPG, B.W.
