Papier safianowy
Spis treści
Papier safianowy
(papier imitujący skórę, papier marokinowy) (ang. morocco paper; niem. Maroquinpapier, fr. papier maroquiné)
Papier barwny, z połyskiem, posiadający wytłaczaną dekorację przypominającą ziarno skóry. Wykorzystywany do oblekania okładek, zarówno całopapierowych jak i półskórkowych. W oprawach półskórkowych często dobierano barwę i ziarno papieru do skóry zastosowanej na grzbiecie, tak by były mało odróżnialne.
Papier safianowy pojawił się na przełomie XVIII/XIX wieku. Jego poprzednikiem był papier giloszowy, o wzorze z ukośnie (romboidalnie) krzyżujących się linii. Wzór safianowy był inspirowany stosowanymi wówczas skórami safianowymi o podłużnym ziarnie. Ok. połowy XIX wieku wraz z modą na skóry o ziarnie groszkowym, w papierach imitujących skórę także naśladowano groszek skóry marokinowej. W wieku XX nazywano go (wraz z modą na skórę chagrin - papierem szagrynowym.
Technika wykonania, podobnie jak innych papierów wytłaczanych polegała na zagruntowaniu papieru klejem skórnym, zabarwieniu go i ponownym naniesieniu tego samego kleju. Tak przygotowaną powierzchnię papieru hydrofobizowano przez naniesienie gąbką roztworu ałunu, saletry i octu winnego (w równych częściach). Następnie papier rozkładano na blasze miedzianej, na której był wyryty odpowiedni deseń i tłoczono pomiędzy walcami prasy sztycharskiej lub walcarki.
Zobacz też
Groszek
Papiery dekoracyjne
Papiery wytłaczane
Papier szagrynowy
Papier wytłaczany giloszowy
Grafika
Papier safianowy na oprawie całopapierowej, 1817
Papier safianowy ze złoceniami na oprawie książki z 2 poł. XIX w. (fragment). Książnica Kopernikańska w Toruniu (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
Przypisy
- Cloonan M. V. Early bindings in Paper a Brief History of Hand-Made Paper-Covered Books with Multilingual Glossary, 1990, s. 68.
- Haemmerle A. von, Agsburger Buntpapier, „Viertel Jahreshefte zur Kunst Und Geschichte Augsburg 3”, 1937-1938, s. 133 – 179.
- Haemmerle A. von, Buntpapiere: Herrkomen, Geshichte, Techniken, Beziehungenzur Kunst, Monachium, 1961, s. 160.
- Krauze S., Rinck J., Buntpapier – ein Bestimmungsbuch, Decorated Papers – a Guidebook, Sierpapier – een Gids, Stuttgart, 2016, s. 102.
- Siemieniako E., Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Dekoracyjne papiery ręcznie wykonywane stosowane w oprawach książek od XV do XVIII w. Katalog zbiorów papierów dekoracyjnych w oprawach książek Biblioteki Kórnickiej PAN, wydruk komputerowy,(promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018, s. 66-68.
- Tomaszewski J., Dudek K., Ręcznie zdobione papiery introligatorskie , Kraków 2002, s. 33-34.
Autor: M.P.B., E.P.
