Makulatura w oprawach: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 15:56, 14 gru 2020

Materiały użyte wtórnie (ang. re-used/reused materials). Makulatura może pochodzić z druków (ang. reused printed leaves, printed waste) lub rękopisów (ang. reused manuscript leaves, manuscipt waste). Pod względem materiałowym jest to papier, pergamin a w najdawniejszych oprawach papirus. Ze względu na miejsce występowania w kodeksach rozróżnia się:

• paski wzmacniające składki i karty przybyszowe (zszywki)
• paski wyklejające grzbiet i jego połączenie z oprawą
• kompaturki (kompatywki,sklejki)
• arkusze służące do kaszerowania okładzin i grzbietówki
• obleczenia (oklejki)
• wyklejki

Paski wzmacniające składki i wyklejki

• paski, tzw. zszywki (ang. guards) wąski pasek makulatury lub nie, który podkłada się pod grzbiety na zewnątrz lub wewnątrz składek (zob. zszywki),
• scezury - szerokie paski pergaminu lub papieru z falcem (zagięciem) podkładane pod wyklejki (zob. scezura),

Paski wzmacniające grzbiet i jego połączenie z oprawą

• szerokie paski wklejane w miedzyzwięźla pełniące funkcję stabilizującą blok, wzmacniającą jego zawieszenie w oprawie i wzmacniającą zawieszenie bloku w oprawie (zob. wyklejenie grzbietu)

Kompaturki

Sklejka z papierowych (czasem też pergaminowych) arkuszy niepotrzebnych druków lub rękopisów, używana jako materiał usztywniający oprawę, wczesny rodzaj tektury (zob. kompaturka).

Arkusze służące do kaszerowania okładzin (zob. lustro) i grzbietówki

• arkusze służące do kaszerowania wewnętrznej strony okładzin pod wyklejką (zob. kontra)

Obłóczki (oklejki)

Wyklejki

Znaczenie historyczne

Na makulaturę znajdująca się w książkach należy zwracać szczególną uwagę. Były to elementy użyte wtórnie, pochodzące z wcześniejszych rękopisów, wówczas już bezużytecznych, które dziś mogą być szczególnie ważne. Jeden z najstarszych roczników polskich, tzw. Rocznik Lubiński z XIII/XIV w. ocalał dzięki temu, że użyto go jako okładziny w późniejszym rękopisie opactwa benedyktyńskiego w Lubiniu.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Kompaturka
Zszywki

Grafika

• 

  Obrazek 1

Przypisy

1. Anna Zawisza, Kompaturki - nowe podejście do problemu, Notes konserwatorski 15, 2012, s. 149-155, http://ksiegarnia.bn.org.pl/pdf/Notes%20konserwatorski%2015.pdf
2. Karol Estreicher jr., Nie od razu Kraków zbudowano, Warszawa 1956, s. 79-80.
3. Sigmar Radau, Makulatur im Grenzbereich zwischen Spielkarten- und Einbabdforschung, "Einband Forschung", H. 37, 2015, s. 20-27

Autor: E.P., M.P.-G.