Listek aldyński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Zobacz też)
m (Listek aldyński: uzupełn. term. ang.)
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
==Listek aldyński==
 
==Listek aldyński==
(z wł. foglia aldina)  
+
(z wł. foglia aldina; ang. Aldine fleuron/leaf; fr. feuille aldine)  
  
Motyw drobnego listka o kształcie zbliżonym do l. powojnika, osadzonego na zagiętym ogonku. Znany w antyku greckim i rzymskim jako ozdobnik tablic inskrypcyjnych. Ponownie pojawił się w kon. XV w. wśród winiet drukarskich weneckiej oficyny Alda Manucjusza. Około 1520 r. przejęty przez introligatorów weneckich (aldyńskie oprawy), a następnie przez inne pracownie włoskie, jako jeden z motywów dekoracyjnych na okładzinach opraw. Pod wpływem włoskim l. a. stał się w ciągu 1 poł. XVI w. nie tylko jednym z najpopularniejszych ozdobników drukarskich na północ od Alp (hedera), ale też częstym motywem dekoracyjnym w introligatorstwie. W Polsce stosowany od lat 20. XVI w., najpierw a Krakowie, a potem w innych ośrodkach. Stopniowo zapominany w XVII i XVIII w., ponownie wprowadzony do dekoracji introligatorskiej w XIX w. Odtąd nieprzerwanie należy do kanonu klasycznych motywów zdobniczych na oprawach.  
+
Motyw drobnego listka o kształcie zbliżonym do l. powojnika, osadzonego na zagiętym ogonku. Znany w antyku greckim i rzymskim jako ozdobnik tablic inskrypcyjnych. Ponownie pojawił się w kon. XV w. wśród winiet drukarskich weneckiej oficyny Alda Manucjusza. Około 1520 r. przejęty przez introligatorów weneckich (aldyńskie oprawy), a następnie przez inne pracownie włoskie, jako jeden z motywów dekoracyjnych na okładzinach opraw. Pod wpływem włoskim l. a. stał się w ciągu 1 poł. XVI w. nie tylko jednym z najpopularniejszych ozdobników drukarskich na północ od Alp (hedera), ale też częstym motywem dekoracyjnym w introligatorstwie. W Polsce stosowany od lat 20. XVI w., najpierw a Krakowie, a potem w innych ośrodkach. Stopniowo zapominany w XVII i XVIII w., ponownie wprowadzony do dekoracji introligatorskiej w XIX w. Odtąd nieprzerwanie należy do kanonu klasycznych motywów zdobniczych na oprawach.
  
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==
Linia 8: Linia 8:
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 
[[Aldyńskie oprawy]] <br>
 
[[Aldyńskie oprawy]] <br>
[[Floralne dekoracje]] <br>
+
[[Floralna dekoracja]] <br>
 
[[Hedera]] <br>
 
[[Hedera]] <br>
 
[[Liść]] <br>
 
[[Liść]] <br>
Linia 15: Linia 15:
 
<gallery>
 
<gallery>
 
Plik:Img366.tif.jpg | Przykłady listków aldyńskich w typografii renesansowej, repr. wg: K. von Rabenau, Das Aldus-Blatt und sein botanisches Vorbild, „Einband Forschung“, H. 29, 2011, il. 1   
 
Plik:Img366.tif.jpg | Przykłady listków aldyńskich w typografii renesansowej, repr. wg: K. von Rabenau, Das Aldus-Blatt und sein botanisches Vorbild, „Einband Forschung“, H. 29, 2011, il. 1   
Plik:Listek aldyński 1.jpg
+
Plik:Listek aldyński 1.jpg | Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Plik:Listek aldyński 2.jpg
+
Plik:Listek aldyński 2.jpg | Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Plik:Listek aldyński 6.jpg
+
Plik:Listek aldyński 6.jpg | Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Plik:Listek aldyński 7.jpg
+
Plik:Listek aldyński 7.jpg | Listki aldyńskie jako dekoracja listwy oprawy renesansowej, XVI w.
Plik:Listek aldyński 4.jpg
+
Plik:Listek aldyński 4.jpg | Podwójny listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Plik:Listek aldyński 3.jpg
+
Plik:Listek aldyński 3.jpg | Podwójny listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Plik:Listek aldyński 2b.jpg
+
Plik:Listek aldyński 2b.jpg | Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.
Plik:Listek aldyński 1b.jpg
+
Plik:Listek aldyński 1b.jpg | Pojedyncze i podwójne listki aldyńskie w dekoracji listwy oprawy renesansowej, XVI w.
 +
 
 +
 
 +
</gallery>
 +
 
 +
==Przypisy==
 +
 
 +
# Hobson 1989, s. 11-12;
 +
# Macchi F. i L. 2002, s. 188-189;
 +
# von Rabenau 2011, s. 59-61.
 +
----
 +
Autor: '''A.W.'''

Aktualna wersja na dzień 15:56, 31 gru 2021

Listek aldyński

(z wł. foglia aldina; ang. Aldine fleuron/leaf; fr. feuille aldine)

Motyw drobnego listka o kształcie zbliżonym do l. powojnika, osadzonego na zagiętym ogonku. Znany w antyku greckim i rzymskim jako ozdobnik tablic inskrypcyjnych. Ponownie pojawił się w kon. XV w. wśród winiet drukarskich weneckiej oficyny Alda Manucjusza. Około 1520 r. przejęty przez introligatorów weneckich (aldyńskie oprawy), a następnie przez inne pracownie włoskie, jako jeden z motywów dekoracyjnych na okładzinach opraw. Pod wpływem włoskim l. a. stał się w ciągu 1 poł. XVI w. nie tylko jednym z najpopularniejszych ozdobników drukarskich na północ od Alp (hedera), ale też częstym motywem dekoracyjnym w introligatorstwie. W Polsce stosowany od lat 20. XVI w., najpierw a Krakowie, a potem w innych ośrodkach. Stopniowo zapominany w XVII i XVIII w., ponownie wprowadzony do dekoracji introligatorskiej w XIX w. Odtąd nieprzerwanie należy do kanonu klasycznych motywów zdobniczych na oprawach.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Aldyńskie oprawy
Floralna dekoracja
Hedera
Liść

Grafika

Przypisy

  1. Hobson 1989, s. 11-12;
  2. Macchi F. i L. 2002, s. 188-189;
  3. von Rabenau 2011, s. 59-61.

Autor: A.W.