Chrystogram: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "==Chrystogram== ==Grafika== <gallery> Plik:Ihs 7.jpg Plik:Ihs 1.jpg Plik:Ihs 2.jpg Plik:Ihs 8.jpg Plik:Ihs 10.jpg Plik:Ihs 9.jpg Plik:Ihs 3.jpg Plik:Ihs 4.jpg Plik:Ihs...") |
(→Przypisy) |
||
(Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
− | ==Chrystogram== | + | ==Chrystogram== |
+ | (ang. sacred monogram; fr. christogramme) | ||
+ | |||
+ | Akronim lub monogram symbolizujący Jezusa Chrystusa. Wyróżnia się 2 chrystogramy: | ||
+ | |||
+ | a) „IHS” – wywodzony od greckiego imienia Jezusa: ΙΗΣΟΥΣ (Ἰησοῦς) lub zwrotu Iesus Hominum Salvator, | ||
+ | |||
+ | b) znak Chi Rho, obok których rzadko spotyka się tzw. staurogram i inne chrystologiczne monogramy. | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Ad. a) motyw rozpowszechniony w łacińskim zdobnictwie introl. XV-XVI w.; na oprawach gotyckich ukazywany w różnych miejscach okładzin (zwierciadła, ramy zwierciadeł), najczęściej za pomocą niewielkich tłoków o formie pierścienia lub glorii z minuskułowym „IHS”; w renesansie popularność zyskał c. o okazalszej formie (gotycki lub antykwowy akronim lub monogram w glorii promienistej), najczęściej jako złocony wycisk z dużego tłoka lub plakiety, ukazywany jako okrągły bądź owalny medalion w centrum zwierciadła. Na księgach prywatnych ukazywany jako manifestacja pobożności bibliofila. Impulsem do rozpowszechnienia c-u na księgach w kręgu katolickim od lat 60. XVI w., było ustanowienie go godłem zakonu jezuitów (na księgach z bibliotek tej kongregacji motyw c-u z motywem krzyża i trzech gwoździ w owalnej lub okrągłej glorii promienistej wykorzystywano jako superekslibris). Od ery późnego baroku stosowany coraz rzadziej, zazwyczaj na księgach liturgicznych lub dewocyjnych, na których przybierał formę zależną od aktualnego stylu w sztuce. Na oprawach ksiąg religijnych ukazywany do dziś. | ||
+ | |||
+ | Ad b) spotykany głównie na oprawach ksiąg w kręgu chrześcijańskiego Kościoła wschodniego, niemniej ukazywany też na katolickich księgach liturgicznych oraz oprawach książek dewocyjnych. | ||
+ | |||
+ | ==Zobacz też== | ||
+ | [[Indeks alfabetyczny]] <br> | ||
+ | [[Jezus Chrystus ]] <br> | ||
+ | [[Promień]] <br> | ||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
− | Plik:Ihs 7.jpg | + | Plik:Ihs 7.jpg | Chrystogram na oprawie gotyckiej, 2 poł. XV w. |
− | Plik:Ihs 1.jpg | + | Plik:Ihs 1.jpg | Chrystogram na oprawie późnogotyckiej, 1 ćw. XVI w. |
− | Plik:Ihs 2.jpg | + | Plik:Ihs 2.jpg | Chrystogram na oprawie renesansowej, XVI w. |
− | Plik:Ihs 8.jpg | + | Plik:Ihs 8.jpg | Chrystogram na oprawie renesansowej, XVI w. |
− | Plik:Ihs 10.jpg | + | Plik:Ihs 10.jpg | Chrystogram na oprawie renesansowej, XVI w. |
− | Plik:Ihs 9.jpg | + | Plik:Ihs 9.jpg | Chrystogram na oprawie manierystycznej, lata 90. XVI w. |
− | Plik:Ihs 3.jpg | + | Plik:Ihs 3.jpg | Chrystogram na oprawie barokowej, XVII w. |
− | Plik:Ihs 4.jpg | + | Plik:Ihs 4.jpg | Chrystogram na oprawie barokowej, XVII w. |
− | Plik:Ihs 5.jpg | + | Plik:Ihs 1b.jpg | Chrystogram na oprawie barokowej, XVII w. |
+ | Plik:Chrystogram haftowany na oprawei francuskiej z XVII w., BnF Paryż, reliures.bnf.fr.jpg | Chrystogram haftowany na oprawie francuskiej z XVII w., Bibliothèque nationale de France, Paryż, fot. wg: reliures.bnf.fr | ||
+ | Plik:Ihs 5.jpg | Chrystogram na oprawie barokowej, XVIII w. | ||
+ | |||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | ==Przypisy== | ||
+ | |||
+ | # Lewicka-Kamińska 1977, il. 25/4-4a, 18; | ||
+ | # Laucevičius 1976, il. 47, 242-261269-270 i in.; | ||
+ | # Schwenke, Schunke 1979, tabl. 281-283; | ||
+ | # Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 35; | ||
+ | |||
+ | ---- | ||
+ | Autor: '''A.W.''' |
Aktualna wersja na dzień 20:01, 1 paź 2021
Spis treści
Chrystogram
(ang. sacred monogram; fr. christogramme)
Akronim lub monogram symbolizujący Jezusa Chrystusa. Wyróżnia się 2 chrystogramy:
a) „IHS” – wywodzony od greckiego imienia Jezusa: ΙΗΣΟΥΣ (Ἰησοῦς) lub zwrotu Iesus Hominum Salvator,
b) znak Chi Rho, obok których rzadko spotyka się tzw. staurogram i inne chrystologiczne monogramy.
Ad. a) motyw rozpowszechniony w łacińskim zdobnictwie introl. XV-XVI w.; na oprawach gotyckich ukazywany w różnych miejscach okładzin (zwierciadła, ramy zwierciadeł), najczęściej za pomocą niewielkich tłoków o formie pierścienia lub glorii z minuskułowym „IHS”; w renesansie popularność zyskał c. o okazalszej formie (gotycki lub antykwowy akronim lub monogram w glorii promienistej), najczęściej jako złocony wycisk z dużego tłoka lub plakiety, ukazywany jako okrągły bądź owalny medalion w centrum zwierciadła. Na księgach prywatnych ukazywany jako manifestacja pobożności bibliofila. Impulsem do rozpowszechnienia c-u na księgach w kręgu katolickim od lat 60. XVI w., było ustanowienie go godłem zakonu jezuitów (na księgach z bibliotek tej kongregacji motyw c-u z motywem krzyża i trzech gwoździ w owalnej lub okrągłej glorii promienistej wykorzystywano jako superekslibris). Od ery późnego baroku stosowany coraz rzadziej, zazwyczaj na księgach liturgicznych lub dewocyjnych, na których przybierał formę zależną od aktualnego stylu w sztuce. Na oprawach ksiąg religijnych ukazywany do dziś.
Ad b) spotykany głównie na oprawach ksiąg w kręgu chrześcijańskiego Kościoła wschodniego, niemniej ukazywany też na katolickich księgach liturgicznych oraz oprawach książek dewocyjnych.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Jezus Chrystus
Promień
Grafika
Przypisy
- Lewicka-Kamińska 1977, il. 25/4-4a, 18;
- Laucevičius 1976, il. 47, 242-261269-270 i in.;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 281-283;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 35;
Autor: A.W.