Papiery drukowane metaliczne: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 18:11, 27 gru 2020

Inne nazwy

papiery brązowe

Nazwy w innych językach

ang. metallic varnish paper, bronze-varnish paper; niem. das Bronzefirnispapier; fr. papier à vernis doré

Definicja

Papiery drukowane metaliczne należą do grupy papierów dekoracyjnych drzeworytniczych. Zdobione są techniką druku wypukłego klockiem drzeworytniczym. Jako medium używano werniksu zmieszanego z metalicznym brązowym proszkiem.

Historia

Wynalezienie techniki drukowania papieru farbą zawierającą drobinki metalu zawdzięcza się Jeremiasowi Neuhoferowi i Jakobowi Enderlinowi, którzy w 1690 r. opracowali sposób na dekorowanie bawełnianego płótna poprzez zadrukowywanie go mieszaniną werniksu i proszku brązowego. Zaadaptowanie opracowanej metody w przemyśle papierniczym zaowocowało powstaniem nowego rodzaju dekoracyjnego papieru. Najstarszy papier dekorowany drukowany metaliczny datowany jest na 1690 r., użyto go jako obleczenia książki wydanej w Salzburgu w 1706 r. Wczesne papiery tego typu drukowane były na jednolitym tle. Następnie dekorację tła rozbudowano i dekorowano, np. używając szablonu (il. 1), jak w przypadku papieru przypisywanego Jacobowi Enderlinowi, w którego tle widnieją wykonane za pomocą szablonu czerwone kwiaty o czarnych liściach. Ornamentyka tych papierów ograniczała się do stylizowanych wici roślinnych, przedstawienia figuralne były rzadkością. Tym cenniejszy jest zachowany papier z przedstawieniem figuralnym, przypisywany J.F. Leopoldowi (1668 – 1727), na którym w ornament floralny zostały wplecione putta (il. 2).

Opis techniki

w literaturze przedmiotu znaleźć można dwa sposoby wykonywania papierów drukowanych metalicznych:

• Odbitkę wykonywano matrycą drewnianą z pomocą prasy drukarskiej. Jako medium używano werniksu zmieszanego z metalicznym brązowym proszkiem. Wydruki wykonywano na papierach jednolitych, lub pokrytych wcześniej inną dekoracją, np. wykonaną w technice klajstrowej.
• Na przygotowane wcześniej podłoże papierowe (zabarwione lub zamalowane na jeden lub więcej kolorów)drukowano matrycą drzeworytniczą wzór mordantem. Następnie na powierzchnię papieru nakładano bardzo dokładnie rozdrobniony proszek metalowy, który przylegał do papieru w miejscach, gdzie znajdował się mordant. Końcowym etapem było pokrycie papieru werniksem.

Ciekawostki

Papiery drukowane metaliczne uważane są za bardzo rzadkie i cenne, ze względu na to, że produkowano je jedynie przez około czterdzieści lat: od ok. 1690 do ok. 1730 roku. Powstające równolegle papiery reliefowe metaliczne, wyparły papiery drukowane metaliczne, ponieważ ich oryginalny efekt fakturalny bardzo szybko zyskał popularność i aprobatę236.

Grafika

• 

  il. 1. Obleczenie książki. Papier drukowany metaliczny na podłożu dekorowanym od szablonu.

• 

  il. 2. Obleczenie książki.Papier drukowany metaliczny z przedstawieniami putt.

Przypisy

1. Berger S. E., The Dictionaty of the Book: A Glossary for Book Collectors, Booksellers, Librarians and Others, Lanham, Boulder, New York, London, 2016.
2. Cloonan M. V. Early bindings in Paper a Brief History of Hand-Made Paper-Covered Books with Multilingual Glossary, 1990.
3. Cloonan M. V., European Paper-Covered Books from the Fifteenth through the Eighteenth Centuries, Iowa, 1987.
4. Kromp D., Bunt(es) Papier, 2018.
5. Loring R., Decorated Book Papers, Cambridge, 1973.
6. Siemieniako E., Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Dekoracyjne papiery ręcznie wykonywane stosowane w oprawach książek od XV do XVIII w. Katalog zbiorów papierów dekoracyjnych w oprawach książek Biblioteki Kórnickiej PAN, wydruk komputerowy,(promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018.
7. Wolfe R. J., Marbled Papers: Its History, Techniques and Patterns, Filadelfia, 1990.
8. Windyka T., Przyczynek do dziejów technik zdobienia papierów w: „Rocznik Muzeum Papiernictwa” t. I, 2007.
9. LoB: http://www.ligatus.org.uk/lob/concept/3969 [dostęp: 10. 04. 2018 r.].
10. http://www.buntpapier.org/techniken/bronzefirnispapier.html [dostęp: 10. 04. 2018 r.].

Autor: M.P.G.