Abrewiatury: Różnice pomiędzy wersjami
(→Grafika) |
(→Grafika) |
||
| Linia 13: | Linia 13: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
File:Abrewiatury1.jpg|Obrazek 1 | File:Abrewiatury1.jpg|Obrazek 1 | ||
| − | File: | + | File:Abrewiatury1b.jpg|Obrazek 2 |
| + | File:Abrewiatury1c.jpg|Obrazek 3 | ||
| + | File:Abrewiatury3.jpg|Obrazek 4 | ||
| + | File:Abrewiatury4.jpg|Obrazek 5 | ||
| + | File:Abrewiatury5.jpg|Obrazek 6 | ||
| + | File:Abrewiatury7.jpg|Obrazek 7 | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Wersja z 18:01, 14 lis 2020
Spis treści
Abrewiatury
skrócenia wyrazów spowodowane oszczędnością miejsca i czasu. Ze względu na formę skrócenia wyróżnia się suspencję (pozostawienie początkowych liter wyrazu) z jej skrajną formą – syglą (łac. siglum, pozostawienie pierwszej litery wyrazu) oraz kontrakcję (pozostawienie początku i końca wyrazu). Szczególną formą a-y jest też ligatura (połączenie sąsiadujących liter wyrazu w monogramatyczną całość). W introligatorstwie a-y stosowano powszechnie od średniowiecza do XIX w., a w przypadku opraw rzemieślniczych do dziś. Najwcześniejsze przykłady a-r wiążą się z inskrypcjami towarzyszącymi scenom biblijnym i wizerunkom świętych postaci na plakietach z kości słoniowej oraz złotniczych elementach opraw ksiąg liturgicznych. W gotyku, obok szczególnie częstych akronimów lub ligatur „ihs”, spopularyzowaniu uległy tłoki w formie banderoli ze skróconym imieniem i/lub nazwiskiem introligatora. A-y spotyka się też w obrębie dekoracji opraw nacinanych, na dookolnych inskrypcjach plakiet oraz mosiężnych okuciach i zapięciach. Rozpowszechnienie a-r nastąpiło w renesansie, zrazu w tytułach dzieł oraz imionach i nazwiskach ich autorów na okładzinach opraw włoskich (od przełomu XV-XVI w.). Niemal standardowym rozwiązaniem stały się zaś na oprawach radełkowych XVI-pocz. XVII w. (wyciskane z tłoków literniczych tytuły dzieł, imiona i nazwiska autorów, superekslibrisy napisowe oraz sygle i suspencje w superekslibrisach herbowych, napisy w prostokątnych plakietach, owalnych medalionach oraz superekslibrisach właściwych, podpisy pod wizerunkami i portretami na radełkach). Od XVII w. spotykane głównie w napisach na niewielkich powierzchniach szyldzików. Formę sygli (często pod koroną rangową) mają superekslibrisy inicjałowe, popularne w XIX w.
Zobacz też
inskrypcja
monogram
superekslibris
szyldzik
Grafika
Obrazek 1
Obrazek 2
Obrazek 3
Obrazek 4
Obrazek 5
Obrazek 6
Obrazek 7
Przypisy
- Semkowicz 1951, s. 443-479.
- Steenbock 1965.
- Schwenke-Schunke 1979, tabl. 281-297.
- Petrucci Nardelli 2007.
- Wagner 2016
Autor: A.W.
