Pergamin: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 18:45, 9 wrz 2019

Pergamin

(ang. parchment, vellum, fr. parchemin, vélin, niem. Pergament)

Materiał uzyskiwany ze skóry zwierząt, znany co najmniej od II w. n.e. Jego nazwa pochodzi od miasta Pergamon w Azji Miniejszej, gdzie, według legendy, pod wpływem embarga na egipski papirus, zaczęto go wytwarzać. Stosowany jako materiał pisarski oraz materiał obłóczkowy.

Wytwarzanie pergaminu polega na jego moczeniu w wodzie wapiennej, dla ułatwienia oddzielenia sierści oraz tłuszczu. Następnie skórę naciągano na ramę i suszono co nadawało mu sztywności. Gotowy pergamin gładzono pumeksem, a przeznaczony na materiał piśmienny powlekano kredą.

Na potrzeby introligatorskie wyprawiano pergamin dość gruby, wygładzony jednostronnie od lica, natomiast strona mizdrowa pozostaje szorstka i chropawa. Pergamin na oprawy może być wykonywany ze skóry wszystkich gatunków zwierząt, ale napopularniejszy jest pergamin cielęcy, owczy, jagnięcy i kozi.

Pergamin kozi może być szarawy, nakrapiany, podczas gdy pergamin cielęcy jest barwy biało-kremowej. Szczególny typ pergaminu, zwany "antycznym" ma ciemne żyłki, które są pozostałością naczyń kwionośnych.

Welin

Welin to bardzo cienki i delikatny pergamin, biały, jednolicie wyprawiony na obu stronach. Był wyrabiany ze skórek bardzo młodych zwierząt, świeżo urodzonych jagniąt lub nawet embrionów. Był używany do celów piśmienniczych, zwłaszcza do luksusowych książeczek małych formatów: biblii, godzinek, modlitewników. W introligatorstwie wykorzystywany sporadycznie, raczej jako karty ochronne lub wyklejki.

Zobacz też

indeks alfabetyczny
Skóry introligatorskie

Grafika

• 

  Holendrowanie ręczne

• 

  Holendrowanie maszynowe

Przypisy

1. Fadensiegeln, w: G. Moessner, Buchbinder ABC, Bergisch Gladbach 1981, s. 38.

Autor: E.P.