Zakładka: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 4: | Linia 4: | ||
===Zakładki ksiąg liturgicznych=== | ===Zakładki ksiąg liturgicznych=== | ||
| − | Księgi liturgiczne oraz brewiarze mają kilka zakładek (il. 2), ważną rolę odgrywały one zwłaszcza w mszałach oznaczając miejsca różnych części stałych mszy, otwieranych podczas nabożeństwa (il. 3 - 5). | + | Księgi liturgiczne oraz brewiarze mają kilka zakładek (il. 2), ważną rolę odgrywały one zwłaszcza w mszałach oznaczając miejsca różnych części stałych mszy, otwieranych podczas nabożeństwa (il. 3 - 5). |
| − | W kodeksach średniowiecznych miewały postać rodzaju listwy mocowanej, bądź nie do górnej kapitałki, od której odchodziło kilka paseczków z tkaniny lub rzemiennych sięgających za dolną krawędź kodeksu i niekiedy obciążonych ołowianymi ciężarkami (il. 6 - 7). | + | W kodeksach średniowiecznych miewały postać rodzaju listwy mocowanej, bądź nie do górnej kapitałki, od której odchodziło kilka paseczków z tkaniny, kolorowych wstążek lub rzemiennych sięgających za dolną krawędź kodeksu i niekiedy obciążonych ołowianymi ciężarkami (il. 6 - 7, 8). |
===Rejestr introligatorski=== | ===Rejestr introligatorski=== | ||
(ang. finger tabs) | (ang. finger tabs) | ||
| − | Wystające na przedniej krawędzi bloku książki znaczniki, rodzaj uchwytu, zwykle z paseczka skóry, pergaminu lub papieru (il. | + | Wystające na przedniej krawędzi bloku książki znaczniki, rodzaj uchwytu, zwykle z paseczka skóry, pergaminu lub papieru (il. 9), niekiedy w formie małych węzełków (il. 10). Używane od średniowiecza po dzień dzisiejszy, nie tylko w księgach liturgicznych, ale także np. w księgach adresowych. |
W księgach handlowych, adresowych, telefonicznych lub w zeszytach na nie przeznaczonych rejestr mógł mieć formę wcięć w przedniej krawędzi kart (żłobku). | W księgach handlowych, adresowych, telefonicznych lub w zeszytach na nie przeznaczonych rejestr mógł mieć formę wcięć w przedniej krawędzi kart (żłobku). | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
File:DSC 0817.JPG|il. 6. Zakładka w Antyfonarzu Toruńskim (t. II), 1624 r., rękopis, wyk. Dorota Łążeńska, właść. Opactwo Sióstr benedyktynek w Żarnowcu (fot. G. Nehring) | File:DSC 0817.JPG|il. 6. Zakładka w Antyfonarzu Toruńskim (t. II), 1624 r., rękopis, wyk. Dorota Łążeńska, właść. Opactwo Sióstr benedyktynek w Żarnowcu (fot. G. Nehring) | ||
File:DSC 0813.JPG|il. 7. Zakładka w Biblia Sacra/Vulgate editionis/autorit ate sixti v. et Clementis VIII[...], 1749 r. (fot. G. Nehring) | File:DSC 0813.JPG|il. 7. Zakładka w Biblia Sacra/Vulgate editionis/autorit ate sixti v. et Clementis VIII[...], 1749 r. (fot. G. Nehring) | ||
| − | File:Obraz1.jpg|il. | + | File:|il. 8. Zakładka składająca się z ozdobnej listwy i wielokolorowych wstążek; właść. Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu (fot. M. Pronobis-Gajdzis) |
| − | File:Pelp ten.JPG|il. | + | File:Obraz1.jpg|il. 9. Dwa tenacula widoczne na przedniej krawędzi bloku książki; stary druk „Missale Speciale…”, wyd. 1546 r., właść. Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie (fot. A. Dymarek) |
| + | File:Pelp ten.JPG|il. 10. Tenaculum w formie małego węzełka widoczne na przedniej krawędzi bloku książki; Biblioteka Diecezjalna w Pelplinie (fot. M. Pronobis-Gajdzis) | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Wersja z 13:51, 6 sie 2019
Spis treści
Zakładka
(tenaculum) (niem. Lesezeichen) Bawełniana lub jedwabna tasiemka lub wstążka przyklejona u góry grzbietu bloku książki (w główce), pod kapitałką, o długości przekraczającej przekątną bloku, służąca do zaznaczania czytanego miejsca. W zakładki były zaopatrzone książki beletrystyczne, poezje, nuty (il. 1). Odrębne od książki są zakładki kartonowe, zwykle zaopatrzone w treści reklamowe lub promocyjne, oraz zakładki wykonywane amatorsko.
Zakładki ksiąg liturgicznych
Księgi liturgiczne oraz brewiarze mają kilka zakładek (il. 2), ważną rolę odgrywały one zwłaszcza w mszałach oznaczając miejsca różnych części stałych mszy, otwieranych podczas nabożeństwa (il. 3 - 5). W kodeksach średniowiecznych miewały postać rodzaju listwy mocowanej, bądź nie do górnej kapitałki, od której odchodziło kilka paseczków z tkaniny, kolorowych wstążek lub rzemiennych sięgających za dolną krawędź kodeksu i niekiedy obciążonych ołowianymi ciężarkami (il. 6 - 7, 8).
Rejestr introligatorski
(ang. finger tabs)
Wystające na przedniej krawędzi bloku książki znaczniki, rodzaj uchwytu, zwykle z paseczka skóry, pergaminu lub papieru (il. 9), niekiedy w formie małych węzełków (il. 10). Używane od średniowiecza po dzień dzisiejszy, nie tylko w księgach liturgicznych, ale także np. w księgach adresowych.
W księgach handlowych, adresowych, telefonicznych lub w zeszytach na nie przeznaczonych rejestr mógł mieć formę wcięć w przedniej krawędzi kart (żłobku).
Zobacz też
Grafika
il. 1.Zakładka z jedwabnej tasiemki (fot. E. Pokorzyńska)
il. 2.Kolorowe zakładki w XIX-wiecznym Breviarium Romanum (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 3. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 4. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 5. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 6. Zakładka w Antyfonarzu Toruńskim (t. II), 1624 r., rękopis, wyk. Dorota Łążeńska, właść. Opactwo Sióstr benedyktynek w Żarnowcu (fot. G. Nehring)
il. 7. Zakładka w Biblia Sacra/Vulgate editionis/autorit ate sixti v. et Clementis VIII[...], 1749 r. (fot. G. Nehring)
il. 9. Dwa tenacula widoczne na przedniej krawędzi bloku książki; stary druk „Missale Speciale…”, wyd. 1546 r., właść. Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie (fot. A. Dymarek)
il. 10. Tenaculum w formie małego węzełka widoczne na przedniej krawędzi bloku książki; Biblioteka Diecezjalna w Pelplinie (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
Przypisy
- Encyklopedia Wiedzy o Książce, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971.
- Przypis 2
Autor: E.P., MPG
