Zakładka: Różnice pomiędzy wersjami
(→Zakładka) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Zakładka== | ==Zakładka== | ||
| − | (niem. Lesezeichen) Bawełniana lub jedwabna tasiemka lub wstążka przyklejona (w nowych drukach)u góry grzbietu bloku książki (w główce), pod kapitałką, o długości przekraczającej przekątną bloku, służąca do zaznaczania czytanego miejsca. W zakładki były zaopatrzone książki beletrystyczne, poezje, nuty (il. 1). | + | (tenaculum) (niem. Lesezeichen) Bawełniana lub jedwabna tasiemka lub wstążka przyklejona (w nowych drukach)u góry grzbietu bloku książki (w główce), pod kapitałką, o długości przekraczającej przekątną bloku, służąca do zaznaczania czytanego miejsca. W zakładki były zaopatrzone książki beletrystyczne, poezje, nuty (il. 1). |
Odrębne od książki są zakładki kartonowe, zwykle zaopatrzone w treści reklamowe lub promocyjne, oraz zakładki wykonywane amatorsko. | Odrębne od książki są zakładki kartonowe, zwykle zaopatrzone w treści reklamowe lub promocyjne, oraz zakładki wykonywane amatorsko. | ||
===Zakładki ksiąg liturgicznych=== | ===Zakładki ksiąg liturgicznych=== | ||
Księgi liturgiczne oraz brewiarze mają kilka zakładek (il. 2), ważną rolę odgrywały one zwłaszcza w mszałach oznaczając miejsca różnych części stałych mszy, otwieranych podczas nabożeństwa (il. 3 - 5). | Księgi liturgiczne oraz brewiarze mają kilka zakładek (il. 2), ważną rolę odgrywały one zwłaszcza w mszałach oznaczając miejsca różnych części stałych mszy, otwieranych podczas nabożeństwa (il. 3 - 5). | ||
| + | W kodeksach średniowiecznych miewały postać rodzaju listwy mocowanej, bądź nie do górnej kapitałki, od której odchodziło kilka paseczków z tkaniny lub rzemiennych sięgających za dolną krawędź kodeksu i niekiedy obciążonych ołowianymi ciężarkami (il. 6 - 7). | ||
===Rejestr introligatorski=== | ===Rejestr introligatorski=== | ||
| − | + | Wystające na przedniej krawędzi bloku książki znaczniki, rodzaj uchwytu, zwykle z paseczka skóry, pergaminu lub papieru (il. 8). Używane od średniowiecza po dzień dzisiejszy, nie tylko w księgach liturgicznych, ale także np. w księgach adresowych. | |
| − | + | ||
| − | + | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
Wersja z 10:19, 22 mar 2019
Spis treści
Zakładka
(tenaculum) (niem. Lesezeichen) Bawełniana lub jedwabna tasiemka lub wstążka przyklejona (w nowych drukach)u góry grzbietu bloku książki (w główce), pod kapitałką, o długości przekraczającej przekątną bloku, służąca do zaznaczania czytanego miejsca. W zakładki były zaopatrzone książki beletrystyczne, poezje, nuty (il. 1). Odrębne od książki są zakładki kartonowe, zwykle zaopatrzone w treści reklamowe lub promocyjne, oraz zakładki wykonywane amatorsko.
Zakładki ksiąg liturgicznych
Księgi liturgiczne oraz brewiarze mają kilka zakładek (il. 2), ważną rolę odgrywały one zwłaszcza w mszałach oznaczając miejsca różnych części stałych mszy, otwieranych podczas nabożeństwa (il. 3 - 5). W kodeksach średniowiecznych miewały postać rodzaju listwy mocowanej, bądź nie do górnej kapitałki, od której odchodziło kilka paseczków z tkaniny lub rzemiennych sięgających za dolną krawędź kodeksu i niekiedy obciążonych ołowianymi ciężarkami (il. 6 - 7).
Rejestr introligatorski
Wystające na przedniej krawędzi bloku książki znaczniki, rodzaj uchwytu, zwykle z paseczka skóry, pergaminu lub papieru (il. 8). Używane od średniowiecza po dzień dzisiejszy, nie tylko w księgach liturgicznych, ale także np. w księgach adresowych.
Zobacz też
Grafika
il. 1.Zakładka z jedwabnej tasiemki.
il. 2.Kolorowe zakładki w XIX-wiecznym Breviarium Romanum (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 3. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 4. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 5. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 6. Zakładka w Antyfonarzu Toruńskim (t. II), 1624 r., rękopis, wyk. Dorota Łążeńska, właść. Opactwo Sióstr benedyktynek w Żarnowcu (fot. G. Nehring)
il. 7. Zakładka w Biblia Sacra/Vulgate editionis/autorit ate sixti v. et Clementis VIII[...], 1749 r. (fot. G. Nehring)
il. 8. Dwa tenacula widoczne na przedniej krawędzi bloku książki; stary druk „Missale Speciale…”, wyd. 1546 r., właść. Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie (fot. A. Dymarek)
Przypisy
- Encyklopedia Wiedzy o Książce, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971.
- Przypis 2
Autor: E.P., MPG
