Zakładka: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 12: | Linia 12: | ||
(tenaculum) - rodzaj zakładki w kodeksach średniowiecznych służącej do oznaczania ważniejszych miejsc w książce. Można wyróżnić dwa rodzaje tenaculum: | (tenaculum) - rodzaj zakładki w kodeksach średniowiecznych służącej do oznaczania ważniejszych miejsc w książce. Można wyróżnić dwa rodzaje tenaculum: | ||
1. Pasek lub rodzaj listwy mocowany, bądź nie do górnej kapitałki, od którego odchodziło kilka paseczków z tkaniny lub rzemiennych sięgających za dolną krawędź kodeksu i niekiedy obciążonych ołowianymi ciężarkami. W okresie późniejszym używane przy księgach liturgicznych (il. 6 - 7). | 1. Pasek lub rodzaj listwy mocowany, bądź nie do górnej kapitałki, od którego odchodziło kilka paseczków z tkaniny lub rzemiennych sięgających za dolną krawędź kodeksu i niekiedy obciążonych ołowianymi ciężarkami. W okresie późniejszym używane przy księgach liturgicznych (il. 6 - 7). | ||
| − | 2. Wystające na przedniej krawędzi bloku książki znaczniki, rodzaj uchwytu, zwykle z paseczka skóry, pergaminu lub papieru. Używane od średniowiecza po dzień dzisiejszy np. w księgach adresowych. | + | 2. Wystające na przedniej krawędzi bloku książki znaczniki, rodzaj uchwytu, zwykle z paseczka skóry, pergaminu lub papieru (il. 8). Używane od średniowiecza po dzień dzisiejszy np. w księgach adresowych. |
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
File:IMG 9625.JPG|il. 1.Zakładka z jedwabnej tasiemki. | File:IMG 9625.JPG|il. 1.Zakładka z jedwabnej tasiemki. | ||
| − | File: | + | File:Obraz3.jpg|il. 2.Kolorowe zakładki w XIX-wiecznym Breviarium Romanum (fot. M. Pronobis-Gajdzis) |
File:MG 45r.JPG|il. 3. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski) | File:MG 45r.JPG|il. 3. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski) | ||
File:MG 194r.JPG|il. 4. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski) | File:MG 194r.JPG|il. 4. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski) | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
File:DSC 0817.JPG|il. 6. Zakładka w Antyfonarzu Toruńskim (t. II), 1624 r., rękopis, wyk. Dorota Łążeńska, właść. Opactwo Sióstr benedyktynek w Żarnowcu (fot. G. Nehring) | File:DSC 0817.JPG|il. 6. Zakładka w Antyfonarzu Toruńskim (t. II), 1624 r., rękopis, wyk. Dorota Łążeńska, właść. Opactwo Sióstr benedyktynek w Żarnowcu (fot. G. Nehring) | ||
File:DSC 0813.JPG|il. 7. Zakładka w Biblia Sacra/Vulgate editionis/autorit ate sixti v. et Clementis VIII[...], 1749 r. (fot. G. Nehring) | File:DSC 0813.JPG|il. 7. Zakładka w Biblia Sacra/Vulgate editionis/autorit ate sixti v. et Clementis VIII[...], 1749 r. (fot. G. Nehring) | ||
| − | + | File:IMG 9625.JPG|il. 8. Dwa tenacula widoczne na przedniej krawędzi bloku książki; stary druk „Missale Speciale…”, wyd. 1546 r., właść. Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie (fot. A. Dymarek) | |
Wersja z 17:02, 20 mar 2019
Spis treści
Zakładka
(niem. Lesezeichen) Bawełniana lub jedwabna tasiemka lub wstążka przyklejona (w nowych drukach)u góry grzbietu bloku książki (w główce), pod kapitałką, o długości przekraczającej przekątną bloku, służąca do zaznaczania czytanego miejsca. W zakładki były zaopatrzone książki beletrystyczne, poezje, nuty (il. 1).
Odrębne od książki są zakładki kartonowe, zwykle zaopatrzone w treści reklamowe lub promocyjne, oraz zakładki wykonywane amatorsko.
Zakładki ksiąg liturgicznych
Księgi liturgiczne oraz brewiarze mają kilka zakładek (il. 2), ważną rolę odgrywały one zwłaszcza w mszałach oznaczając miejsca różnych części stałych mszy, otwieranych podczas nabożeństwa (il. 3 - 5).
Rejestr introligatorski
(tenaculum) - rodzaj zakładki w kodeksach średniowiecznych służącej do oznaczania ważniejszych miejsc w książce. Można wyróżnić dwa rodzaje tenaculum: 1. Pasek lub rodzaj listwy mocowany, bądź nie do górnej kapitałki, od którego odchodziło kilka paseczków z tkaniny lub rzemiennych sięgających za dolną krawędź kodeksu i niekiedy obciążonych ołowianymi ciężarkami. W okresie późniejszym używane przy księgach liturgicznych (il. 6 - 7). 2. Wystające na przedniej krawędzi bloku książki znaczniki, rodzaj uchwytu, zwykle z paseczka skóry, pergaminu lub papieru (il. 8). Używane od średniowiecza po dzień dzisiejszy np. w księgach adresowych.
Zobacz też
Grafika
il. 1.Zakładka z jedwabnej tasiemki.
il. 2.Kolorowe zakładki w XIX-wiecznym Breviarium Romanum (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 3. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 4. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 5. Zakładka w Ewangeliarzu cyrylickim, wyd. 1575, tzw. „pierwsza” drukarnia Mamoniczów w Wilnie, właść. Biblioteka PAN w Kórniku, sygn. Cim. F. 4286 (fot. R. Białkowski)
il. 6. Zakładka w Antyfonarzu Toruńskim (t. II), 1624 r., rękopis, wyk. Dorota Łążeńska, właść. Opactwo Sióstr benedyktynek w Żarnowcu (fot. G. Nehring)
il. 7. Zakładka w Biblia Sacra/Vulgate editionis/autorit ate sixti v. et Clementis VIII[...], 1749 r. (fot. G. Nehring)
il. 8. Dwa tenacula widoczne na przedniej krawędzi bloku książki; stary druk „Missale Speciale…”, wyd. 1546 r., właść. Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie (fot. A. Dymarek)
Przypisy
- Encyklopedia Wiedzy o Książce, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971.
- Przypis 2
Autor: E.P., MPG
