Sznurek introligatorski: Różnice pomiędzy wersjami
(→Sznurek) |
|||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | ==Sznurek== | + | ==Sznurek introligatorski== |
(ang. cord, niem. die Schnur, Kordel, wł. spago) | (ang. cord, niem. die Schnur, Kordel, wł. spago) | ||
Wyczeski. | Wyczeski. | ||
| − | Włóknisty, luźno skręcony sznurek z | + | Włóknisty, luźno skręcony sznurek najczęściej z włókien konopi używany na zwięzy, ale także na rdzenie kapitałek oraz tzw. daszki, przy ręcznym szyciu książek. Introligatorzy krakowscy XVII i XVIII w. stosowali wyłącznie sznurki konopne, przy czym grubsze kupowali "na łokcie", cieńsze "na kamienie", często też introligator skręcał sobie sam sznurek potrzebnej grubości z konopnych wyczesków. |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | Przy dużych formatach książek daje się grubsze sznurki lub bierze się je podwójnie. Koniec sznurka roztrzepany nożem na trzepaczce powinien tworzyć dość długą i mocną wiązkę włókien. | |
| − | Znaczenie dla wytrzymałości zwięzów sznurkowych ma, z jakiej przędzy sznurki zostały wykonane, z ilu nitek i jaki jest sposób skręcenia sznurka. Najbardziej wytrzymałe są sznurki z włókien | + | Znaczenie dla wytrzymałości zwięzów sznurkowych ma, z jakiej przędzy sznurki zostały wykonane, z ilu nitek i jaki jest sposób skręcenia sznurka. Najbardziej wytrzymałe są sznurki z włókien lnu, stosowano również sznurki z włókien konopi i mieszanych. Oczywiście im sznurek grubszy, tym mocniejszy. Jeżeli sznurki wykonane były z włókien lnianych lub mieszanych z domieszką lnu oraz skręcone z wielu nitek, to wówczas uszkodzenie zwięzów w przegubach jest sporadyczne. Jeżeli składki były szyte na podwójne sznurki, to prawie nigdy nie zdarza się by uległy one pęknięciu, przewyższają one wytrzymałością i elastycznością rzemienie skórzane i pergaminowe. Nawet przy bardzo narażonych na zniszczenie książkach, zwięzy sznurkowe są nienaruszone (Il. 1) |
| − | + | ||
| − | + | ||
| + | Istotne znaczenie przy szyciu książki na sznurkowe zwięzy miało roztrzepanie ich końcówek (il. 2) i staranne opracowanie zwięzów w przegubie. Niektórzy introligatorzy zawieszali przy bloku okładziny na nierozwłóknionych sznurkach, powodowało to, że w przegubie powstawały wysokie garby wystające ponad powierzchnię okładzin. Książka opierała się na nich, co przy jej użytkowaniu, tj. szuraniu, przesuwaniu powodowało przecieranie w tych miejscach materiału obleczeniowego, aż do powstania niejednokrotnie całkowitych ubytków. Zniszczenie to jest w książkach dość popularne i charakterystyczne dla zwięzów sznurkowych (il. 3). | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| + | |||
| + | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
[[Daszek]] <br> | [[Daszek]] <br> | ||
[[Garby]] <br> | [[Garby]] <br> | ||
[[Rdzeń kapitałki]] <br> | [[Rdzeń kapitałki]] <br> | ||
[[Szywnica]] <br> | [[Szywnica]] <br> | ||
| + | [[Zwięzy]] <br> | ||
| + | |||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | + | # Pachoński Jan, Zmierzch sławetnych. Z życia mieszczan w Krakowie w XVII i XVIII wieku, Kraków 1956, s. 206. | |
| − | # Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965. | + | # Pronobis-Bobowska M., Wpływ elementów i rozwiązań konstrukcyjnych książek na ich trwałość, praca doktorka, promotor: prof. dr hab. Strzelczyk A., Toruń, UMK 2005, wydruk komputerowy s. 63-64. |
| + | # Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 24, 26. | ||
---- | ---- | ||
| − | Autor: ''' | + | Autor: '''M.P.B.''' |
Aktualna wersja na dzień 18:27, 24 maj 2022
Spis treści
Sznurek introligatorski
(ang. cord, niem. die Schnur, Kordel, wł. spago) Wyczeski.
Włóknisty, luźno skręcony sznurek najczęściej z włókien konopi używany na zwięzy, ale także na rdzenie kapitałek oraz tzw. daszki, przy ręcznym szyciu książek. Introligatorzy krakowscy XVII i XVIII w. stosowali wyłącznie sznurki konopne, przy czym grubsze kupowali "na łokcie", cieńsze "na kamienie", często też introligator skręcał sobie sam sznurek potrzebnej grubości z konopnych wyczesków.
Przy dużych formatach książek daje się grubsze sznurki lub bierze się je podwójnie. Koniec sznurka roztrzepany nożem na trzepaczce powinien tworzyć dość długą i mocną wiązkę włókien. Znaczenie dla wytrzymałości zwięzów sznurkowych ma, z jakiej przędzy sznurki zostały wykonane, z ilu nitek i jaki jest sposób skręcenia sznurka. Najbardziej wytrzymałe są sznurki z włókien lnu, stosowano również sznurki z włókien konopi i mieszanych. Oczywiście im sznurek grubszy, tym mocniejszy. Jeżeli sznurki wykonane były z włókien lnianych lub mieszanych z domieszką lnu oraz skręcone z wielu nitek, to wówczas uszkodzenie zwięzów w przegubach jest sporadyczne. Jeżeli składki były szyte na podwójne sznurki, to prawie nigdy nie zdarza się by uległy one pęknięciu, przewyższają one wytrzymałością i elastycznością rzemienie skórzane i pergaminowe. Nawet przy bardzo narażonych na zniszczenie książkach, zwięzy sznurkowe są nienaruszone (Il. 1)
Istotne znaczenie przy szyciu książki na sznurkowe zwięzy miało roztrzepanie ich końcówek (il. 2) i staranne opracowanie zwięzów w przegubie. Niektórzy introligatorzy zawieszali przy bloku okładziny na nierozwłóknionych sznurkach, powodowało to, że w przegubie powstawały wysokie garby wystające ponad powierzchnię okładzin. Książka opierała się na nich, co przy jej użytkowaniu, tj. szuraniu, przesuwaniu powodowało przecieranie w tych miejscach materiału obleczeniowego, aż do powstania niejednokrotnie całkowitych ubytków. Zniszczenie to jest w książkach dość popularne i charakterystyczne dla zwięzów sznurkowych (il. 3).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Daszek
Garby
Rdzeń kapitałki
Szywnica
Zwięzy
Grafika
il. 1. Bardzo zniszczona książka, przyktórej zwięzy sznurkowe zachowały się w znakomitym stanie, stary druk, XVII w. (fot. archiwum KK-RPiS UMK w Toruniu)
il. 2. Roztrzepane końcówki zwięzów i przyklejone do scezury; stary druk, XVII w. (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 3. Stare druki z nieopracowanymi w przegubach zewnętrznych zwięzami, co spowodowało pogłebiajace się w tych miejscach ubytki; stare druki, XVI w. i XVII w. (fot. archiwum KK-RPiS UMK w Toruniu)
Przypisy
- Pachoński Jan, Zmierzch sławetnych. Z życia mieszczan w Krakowie w XVII i XVIII wieku, Kraków 1956, s. 206.
- Pronobis-Bobowska M., Wpływ elementów i rozwiązań konstrukcyjnych książek na ich trwałość, praca doktorka, promotor: prof. dr hab. Strzelczyk A., Toruń, UMK 2005, wydruk komputerowy s. 63-64.
- Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 24, 26.
Autor: M.P.B.
