Holenderska oprawa: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 10:02, 8 kwi 2022

Holenderska oprawa

(fr. reliure à l’hollandaise) Oprawa holenderska to elastyczna oprawa pergaminowa, masowo wykonywana w Niderlandach od XVI do pocz. XVIII w. Stosowana w edycjach oficyny Elzewira, upowszechniła się w całej Europie, pod nazwą oprawa w typie holenderskim.

Oprawy wykonywano bez usztywnienia (→miękka oprawa) lub z użyciem elastycznej okładzinówki (→półtwarda oprawa). Do opraw półtwardych wykorzystywano kompatywki lub cienkie tektury. Okładzinówka nie była sklejana z pergaminowym obleczeniem; z pergaminu formowano okładkę, w którą tylko wsuwano usztywnienie, podklejano tylko zawinięcia. Grzbiet nie posiadał usztywnienia. Od strony żłobka okładka miała zagięty fałd pergaminowy (yapp), służący ochronie bloku. Bloki szyto na pergaminowe zwięzy, które, wraz z rdzeniem kapitałki przewlekano przez system otworów w przegubie. Oprawy były najczęściej wiązane przy pomocy rzemienia lub tasiemki, zamocowanych na skraju okładzin.

Oprawy holenderskie wykonywano z wysokogatunkowego, gładkiego pergaminu w kolorze kości słoniowej. Wzorzec zdobniczy opraw pergaminowych XVII w. holenderskich i ich naśladownictw był skonstruowany z podwójnej liniowej ramy, połączonej w narożach. W wewnętrznych narożnikach umieszczano tłok, zwykle kwiaton. Zwierciadło było miejscem dla umieszczenia tłoku heraldycznego. Dekoracja była wytłaczana złotem. Wiele opraw zachowało się ze sczerniałą dekoracją, co dowodzi używania złota niższej próby, stopu złota ze srebrem.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Pergaminowe oprawy
Yapp
Rama

Grafika

• 

  Oprawa w typie holenderskim. Niemcy? Polska? przełom XVI/XVIII w.

• 

  Oprawa warszawska XVII w. (prawd. Jan Trelpiński) w typie holenderskim.

Przypisy

1. Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s. 337-338.
2. Devauchelle Roger, La reliure. Recherches historiques, techniques et biographiques sur la reliure française, Paris 1995, s. 84.

Autor: E.P.