Pęd ruty: Różnice pomiędzy wersjami
Z Leksykon oprawoznawczy
(→Pęd ruty) |
(→Pęd ruty) |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Pęd ruty== | ==Pęd ruty== | ||
| − | + | (niem.Rautengerank) | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| + | Pojęcie spopularyzowane w niemieckiej tegumentologii, nawiązujące do grupy gatunków roślin zielnych (Rutaceae). Zgodnie z typologią dekoracji opraw gotyckich, zaproponowaną niegdyś przez P. Schwenke i I. Schunke, istnieją 2 odmiany tego motywu: | ||
| + | * odcinek stylizowanego p. r., esowato zagiętego, zwykle o wrzecionowym kształcie, z dwoma lub czterema (po 2 na obu stronach pędu) pączkami bądź pierzastymi listkami (→żabka). Wyciskany z niewielkich tłoków, w różnych układach: zazwyczaj pojedynczo lub w zwielokrotnionych wyciskach, tworzących ornamenty. Kombinacja dwóch ukośnie ułożonych i stykających się wycisków tego motywu wykorzystywano jako element →owocu granatu wzoru, określanego nieprawidłowo jako →pędu ruty wzór; | ||
| + | * analogiczny układ dwóch p-w r., ale wyciskanych z jednego tłoka, tworzący →łuk w ośli grzbiet. Motyw ten był przeznaczony do tworzenia wzoru owocu granatu lub kompozycji architektonicznych. Obie odmiany motywu były charakterystyczne dla ślepo wyciskanych dekoracji opraw późnogotyckich, zwłaszcza w kręgu niemieckim od około poł. XV w. Oba też przetrwały na oprawach do około 2 ćw. XVI w., aż do zupełnego wyparcia przez ornamentykę renesansową. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | |||
| + | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[Nosek]] <br> | ||
| + | [[Pędu ruty wzór]] <br> | ||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| + | Plik:Pęd ruty 1.jpg | Ramka ornamentalna utworzona z wycisków tłoka przedstawiającego pędu ruty; oprawa prawdopodobnie krakowska z około 1500 r.; zbiory Biblioteki W.S.D. we Włocławku; fot. A. Wagner | ||
File:P.r. 1.jpg | Przerys ołówkowy wycisku tłoka z motywem tzw. pędu ruty | File:P.r. 1.jpg | Przerys ołówkowy wycisku tłoka z motywem tzw. pędu ruty | ||
File:P.r. 2.jpg | Motywy tzw. pędu ruty wykorzystane do utworzenia wzoru owocu granatu; oprawa krakowska z 4 ćw. XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej; fot. A. Wagner | File:P.r. 2.jpg | Motywy tzw. pędu ruty wykorzystane do utworzenia wzoru owocu granatu; oprawa krakowska z 4 ćw. XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej; fot. A. Wagner | ||
File:P.r. 3.jpg | Motywy tzw. pędu ruty wykorzystane do utworzenia wzoru owocu granatu; oprawa krakowska z 4 ćw. XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej; fot. A. Wagner | File:P.r. 3.jpg | Motywy tzw. pędu ruty wykorzystane do utworzenia wzoru owocu granatu; oprawa krakowska z 4 ćw. XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej; fot. A. Wagner | ||
| + | Plik:Pęd ruty 2.jpg | Fragment wzoru owocu granatu utworzonego m.in. z wycisków tłoka przedstawiającego pęd ruty; oprawa krakowska?, koniec XV-pocz. XVI w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie; fot. A. Wagner | ||
| + | Plik:Pęd ruty 3.jpg | Wzór owocu granatu utworzony m.in. z motywów pędu ruty; oprawa Introligatora IC, Kraków, koniec XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej, fot. A. Wagner | ||
| + | Plik:Pęd ruty 4.jpg | Kompozycja utworzona z wycisków tłoka przedstawiającego pęd ruty; oprawa krakowska z 4 ćw. XV w.' zbiory Biblioteki Diecezjalnej w Łowiczu; fot. A. Wagner | ||
| + | |||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | ==Przypisy== | ||
| + | |||
| + | # Schwenke, Schunke 1979, tabl. 231-243. | ||
| + | ---- | ||
| + | Autor: '''A.W.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 12:20, 11 lut 2022
Spis treści
Pęd ruty
(niem.Rautengerank)
Pojęcie spopularyzowane w niemieckiej tegumentologii, nawiązujące do grupy gatunków roślin zielnych (Rutaceae). Zgodnie z typologią dekoracji opraw gotyckich, zaproponowaną niegdyś przez P. Schwenke i I. Schunke, istnieją 2 odmiany tego motywu:
- odcinek stylizowanego p. r., esowato zagiętego, zwykle o wrzecionowym kształcie, z dwoma lub czterema (po 2 na obu stronach pędu) pączkami bądź pierzastymi listkami (→żabka). Wyciskany z niewielkich tłoków, w różnych układach: zazwyczaj pojedynczo lub w zwielokrotnionych wyciskach, tworzących ornamenty. Kombinacja dwóch ukośnie ułożonych i stykających się wycisków tego motywu wykorzystywano jako element →owocu granatu wzoru, określanego nieprawidłowo jako →pędu ruty wzór;
- analogiczny układ dwóch p-w r., ale wyciskanych z jednego tłoka, tworzący →łuk w ośli grzbiet. Motyw ten był przeznaczony do tworzenia wzoru owocu granatu lub kompozycji architektonicznych. Obie odmiany motywu były charakterystyczne dla ślepo wyciskanych dekoracji opraw późnogotyckich, zwłaszcza w kręgu niemieckim od około poł. XV w. Oba też przetrwały na oprawach do około 2 ćw. XVI w., aż do zupełnego wyparcia przez ornamentykę renesansową.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Nosek
Pędu ruty wzór
Grafika
Ramka ornamentalna utworzona z wycisków tłoka przedstawiającego pędu ruty; oprawa prawdopodobnie krakowska z około 1500 r.; zbiory Biblioteki W.S.D. we Włocławku; fot. A. Wagner
Przerys ołówkowy wycisku tłoka z motywem tzw. pędu ruty
Motywy tzw. pędu ruty wykorzystane do utworzenia wzoru owocu granatu; oprawa krakowska z 4 ćw. XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej; fot. A. Wagner
Motywy tzw. pędu ruty wykorzystane do utworzenia wzoru owocu granatu; oprawa krakowska z 4 ćw. XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej; fot. A. Wagner
Fragment wzoru owocu granatu utworzonego m.in. z wycisków tłoka przedstawiającego pęd ruty; oprawa krakowska?, koniec XV-pocz. XVI w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie; fot. A. Wagner
Wzór owocu granatu utworzony m.in. z motywów pędu ruty; oprawa Introligatora IC, Kraków, koniec XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej, fot. A. Wagner
Kompozycja utworzona z wycisków tłoka przedstawiającego pęd ruty; oprawa krakowska z 4 ćw. XV w.' zbiory Biblioteki Diecezjalnej w Łowiczu; fot. A. Wagner
Przypisy
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 231-243.
Autor: A.W.
