Limozyjskie oprawy: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "===Limozyjskie oprawy=== ==Zobacz też== Indeks alfabetyczny <br> ==Grafika== <gallery> Plik:Limozyjskie II.jpg | Oprawa limozyjska, BCzart., MNK, Kraków, f...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
===Limozyjskie oprawy=== | ===Limozyjskie oprawy=== | ||
| + | (także: limuzyjskie oprawy) | ||
| + | Potoczne określenie opraw, których górne okładziny z desek obito miedzianymi płytkami (blachami) o bogatej emaliowanej dekoracji, wykonanej w warsztatach słynnego ośrodka emalierskiego we francuskim Limoges. Produkcja takich dzieł rozwinęła się w opactwie St-Martial w XII-XIII w., skąd trafiały do licznych miast we Francji i całej Europie łacińskiej – w tym do Polski. Oprócz emaliowanych płytek na oprawy ksiąg wytwarzano tam rozmaite przedmioty liturgiczne, jak relikwiarze, krzyże i świeczniki. Typowa dekoracja l. o. składa się z dwóch stref: prostokątnego zwierciadła (znajdującego się w zagłębieniu deski) oraz ramy ornamentalnej (nierzadko z fazowanymi, wewnętrznymi strefami). W centrum zwierciadła ukazane są wizerunki bądź sceny religijne, najczęściej ''Maiestas Domini'' w mandorli oraz Ukrzyżowanie, wraz z postaciami aniołów lub symbolami ewangelistów; dookolne ornamenty mają geometryczny bądź floralny (wić roślinna) charakter. Kompozycje te odznaczają się intensywnymi barwami emalii żłobkowej na miedzianym podkładzie, które wzmacniane są złoceniami elementów tła i postaci. Efekt przestrzenny uzyskiwany był odlewanymi i cyzelowanymi sylwetkami postaci lub przynajmniej ich głowami (wyodrębniającymi się sponad płaskich, emaliowanych/złoconych szat). Często tło centralnego przedstawienia oraz ramy uszlachetniano kameryzowaniem. Drobniejsze elementy emaliowanych płytek (np. wizerunki ''Maiestas Domini''), pojedyncze płytki, jak również kompletne l. o. zachowały się stosunkowo licznie w zbiorach kościelnych i świeckich. Niewielka kolekcja trzech l. o. zamocowanych na deskach wtórnych kodeksów znajduje się w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie (jedna z nich ma pierwotną formę, dwie stanowią efekt przeróbek konserwatorsko-antykwarycznych z XIX w.). | ||
| Linia 7: | Linia 9: | ||
[[Indeks alfabetyczny ]] <br> | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[Emaliowana dekoracja]] <br> | ||
| + | [[Jezus Chrystus]] <br> | ||
| + | [[Kameryzowanie]] <br> | ||
| + | [[Liturgicznych ksiąg oprawy]] <br> | ||
| + | [[Mandorla]] <br> | ||
| + | [[Wić roślinna]] <br> | ||
| + | [[Złotnicze oprawy]] <br> | ||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
| Linia 19: | Linia 28: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # | + | # Komornicki 1925, nr kat. 2-5; |
| − | # | + | # Loubier 1926, s. 52-53; |
| − | + | # Jarosławiecka-Gąsiorowska, Wierzbicki 1952, tabl. 4-5; | |
| + | # Steenbock 1965, kat. 122-127; | ||
| + | # Dulewicz 1986, s. 236. | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Wersja z 22:35, 27 wrz 2021
Spis treści
Limozyjskie oprawy
(także: limuzyjskie oprawy)
Potoczne określenie opraw, których górne okładziny z desek obito miedzianymi płytkami (blachami) o bogatej emaliowanej dekoracji, wykonanej w warsztatach słynnego ośrodka emalierskiego we francuskim Limoges. Produkcja takich dzieł rozwinęła się w opactwie St-Martial w XII-XIII w., skąd trafiały do licznych miast we Francji i całej Europie łacińskiej – w tym do Polski. Oprócz emaliowanych płytek na oprawy ksiąg wytwarzano tam rozmaite przedmioty liturgiczne, jak relikwiarze, krzyże i świeczniki. Typowa dekoracja l. o. składa się z dwóch stref: prostokątnego zwierciadła (znajdującego się w zagłębieniu deski) oraz ramy ornamentalnej (nierzadko z fazowanymi, wewnętrznymi strefami). W centrum zwierciadła ukazane są wizerunki bądź sceny religijne, najczęściej Maiestas Domini w mandorli oraz Ukrzyżowanie, wraz z postaciami aniołów lub symbolami ewangelistów; dookolne ornamenty mają geometryczny bądź floralny (wić roślinna) charakter. Kompozycje te odznaczają się intensywnymi barwami emalii żłobkowej na miedzianym podkładzie, które wzmacniane są złoceniami elementów tła i postaci. Efekt przestrzenny uzyskiwany był odlewanymi i cyzelowanymi sylwetkami postaci lub przynajmniej ich głowami (wyodrębniającymi się sponad płaskich, emaliowanych/złoconych szat). Często tło centralnego przedstawienia oraz ramy uszlachetniano kameryzowaniem. Drobniejsze elementy emaliowanych płytek (np. wizerunki Maiestas Domini), pojedyncze płytki, jak również kompletne l. o. zachowały się stosunkowo licznie w zbiorach kościelnych i świeckich. Niewielka kolekcja trzech l. o. zamocowanych na deskach wtórnych kodeksów znajduje się w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie (jedna z nich ma pierwotną formę, dwie stanowią efekt przeróbek konserwatorsko-antykwarycznych z XIX w.).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Emaliowana dekoracja
Jezus Chrystus
Kameryzowanie
Liturgicznych ksiąg oprawy
Mandorla
Wić roślinna
Złotnicze oprawy
Grafika
Oprawa limozyjska, BCzart., MNK, Kraków, fot. wg: www.polona.pl
Oprawa limozyjska, BCzart., MNK, Kraków, fot. wg: www.polona.pl
Przypisy
- Komornicki 1925, nr kat. 2-5;
- Loubier 1926, s. 52-53;
- Jarosławiecka-Gąsiorowska, Wierzbicki 1952, tabl. 4-5;
- Steenbock 1965, kat. 122-127;
- Dulewicz 1986, s. 236.
Autor: A.W.
