Bazy opraw: Różnice pomiędzy wersjami
Z Leksykon oprawoznawczy
(→Bazy opraw) |
|||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
(ang. bookbinding database, niem. Einbanddatenbank) | (ang. bookbinding database, niem. Einbanddatenbank) | ||
| − | Źródłem dla badań oprawoznawczych, zapoczątkowanych w końcu XIX w. były same oprawy, opracowywane z autopsji, odrysy ołówkowe tłoczeń na okładkach, fotografie egzemplarzy, a wreszcie katalogi i wydawnictwa albumowe z reprodukcjami opraw. W dobie cyfrowej dołączyły do nich kolekcje cyfrowe, głównie bazy opraw, ale także biblioteki cyfrowe czy wirtualne wystawy i ich katalogi. Nie zostały dotychczas wypracowane żadne standardy oprogramowania ani budowy rekordu, twórcy tych kolekcji samodzielnie wypracowują sposoby prezentacji i opisu opraw. Z tego względu bazy są różnorodne, zarówno pod względem zawartości jak i sposobu eksponowania materiału. Większość baz prowadzona jest przez biblioteki, które prezentują w nich własne zbiory. Niektóre kolekcje powstały jako wirtualna wersja organizowanych niegdyś wystaw i w tej wersji pozostały w internecie. | + | Źródłem dla badań oprawoznawczych, zapoczątkowanych w końcu XIX w. były same oprawy, opracowywane z autopsji, odrysy ołówkowe tłoczeń na okładkach, fotografie egzemplarzy, a wreszcie katalogi i wydawnictwa albumowe z reprodukcjami opraw. W dobie cyfrowej dołączyły do nich kolekcje cyfrowe, głównie bazy opraw, ale także biblioteki cyfrowe czy wirtualne wystawy i ich katalogi. Nie zostały dotychczas wypracowane żadne standardy oprogramowania ani budowy rekordu, twórcy tych kolekcji samodzielnie wypracowują sposoby prezentacji i opisu opraw. Z tego względu bazy są różnorodne, zarówno pod względem zawartości jak i sposobu eksponowania materiału. Większość baz prowadzona jest przez biblioteki, które prezentują w nich własne zbiory. Niektóre kolekcje powstały jako wirtualna wersja organizowanych niegdyś wystaw i w tej wersji pozostały w internecie. Obserwowalny jest niepewny los bytów cyfrowych: niektóre bazy utraciły programistyczne wsparcie i zostały uszczuplone o funkcjonalność i ilustracje (Biblioteca Ricardiana, The Bibliograpfical Society of America, Universitäts- und Stadtbibliothek, Kolonia) stając się samymi tylko dokumentami tekstowymi, inne znikły ze swych adresów sieciowych, albo zostały przeniesione na inne serwery, albo zupełnie zlikwidowane. |
Bazy opraw mają różną zawartość: niektóre zawierają znaczną liczbę opraw ze zbiorów rodzimej biblioteki, włączane bez większych ograniczeń, inne są ograniczone do niewielkiej ilości obiektów, dobranych pod względem artystycznym lub historycznym. W wielu bazach dominują oprawy dawne, inne, przeciwnie, dedykowane są oprawom wydawniczym XIX-XX w. | Bazy opraw mają różną zawartość: niektóre zawierają znaczną liczbę opraw ze zbiorów rodzimej biblioteki, włączane bez większych ograniczeń, inne są ograniczone do niewielkiej ilości obiektów, dobranych pod względem artystycznym lub historycznym. W wielu bazach dominują oprawy dawne, inne, przeciwnie, dedykowane są oprawom wydawniczym XIX-XX w. | ||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
Przeciwieństwo stanowią bazy, oparte na dorobku badawczym wielkich oprawoznawców, cechujące się eksperckimi opisami i poparte bibliografią. Należy do nich baza opraw Francuskiej Biblioteki Narodowej (reliures.bnf.fr) prezentująca ograniczoną liczbę wybranych cimeliów, szczegółowo opracowanych przez Jeana Toulet i zilustrowanych wieloma ujęciami. Baza opraw ślepotłoczonych XII-XVIII w. Biblioteki Sainte-Genevieve, została oparta na wieloletnich badaniach Denise Gida, baza Biblioteki Angelo Mai w Bergamo była prowadzona przez Federica Macchi, baza Królewskiej Biblioteki Holandii przez Jana Storm van Leeuwen, natomiast baza niemiecka zawiera przerysy ołówkowe zebrane przez Ilse Schunke, Paula Schwenke, Ernsta Kyrissa i innych niemieckich badaczy. | Przeciwieństwo stanowią bazy, oparte na dorobku badawczym wielkich oprawoznawców, cechujące się eksperckimi opisami i poparte bibliografią. Należy do nich baza opraw Francuskiej Biblioteki Narodowej (reliures.bnf.fr) prezentująca ograniczoną liczbę wybranych cimeliów, szczegółowo opracowanych przez Jeana Toulet i zilustrowanych wieloma ujęciami. Baza opraw ślepotłoczonych XII-XVIII w. Biblioteki Sainte-Genevieve, została oparta na wieloletnich badaniach Denise Gida, baza Biblioteki Angelo Mai w Bergamo była prowadzona przez Federica Macchi, baza Królewskiej Biblioteki Holandii przez Jana Storm van Leeuwen, natomiast baza niemiecka zawiera przerysy ołówkowe zebrane przez Ilse Schunke, Paula Schwenke, Ernsta Kyrissa i innych niemieckich badaczy. | ||
===Bazy opraw=== | ===Bazy opraw=== | ||
| − | * The British Library, Londyn, Wielka Brytania, DATABASE OF BOOKBINDINGS, wiele tysięcy opraw XII-XXI w. | + | * [[The British Library|www.bl.uk/catalogues/bookbindings/]], Londyn, Wielka Brytania, DATABASE OF BOOKBINDINGS, utworzona w 1999, zawiera wiele tysięcy opraw XII-XXI w.; |
| − | * Bibliothèque Sainte-Geneviève, Paryż, Francja, RELIURES ESTAMPEES A FROID (12e - 18e siècles) | + | * [[Bibliothèque Sainte-Geneviève|http://bsg-reliures.univ-paris1.fr]], Paryż, Francja, RELIURES ESTAMPEES A FROID (12e - 18e siècles), utworzona w 2006, ok. 400 opraw; |
| − | + | * [[Bibliothèque Nationale de France|http://reliures.bnf.fr/]], Paryż, Francja, RELIURES, 200 opraw artystycznych, XVI-XIX w.; | |
| − | * Biblioteca Real | + | * [[Biblioteca Real|encuadernacion.realbiblioteca.es ]], Madryt, Hiszpania, 1200 opraw XV-XXI w.; |
| − | + | * [[University of Oxford. Bodleian Library|http://bodley30.bodley.ox.ac.uk:8180/luna/servlet/ODLodl~29~29]], Wielka Brytania, LUNA, utworzona w 2009, 290 opraw; | |
| − | + | * [[Folger Shakespeare Library|http://luna.folger.edu/luna/servlet/BINDINGS~1~1]], Waszyngton, USA, utworzona w 2012, 3600 opraw XII-XXI w.; | |
| − | * University of Oxford. Bodleian Library | + | * [[The Morgan Library & Museum|https://www.themorgan.org/collection/bookbindings]], Nowy Jork, USA, 150 opraw inkunabułów; |
| − | + | * [[University of Glasgow|http://special.lib.gla.ac.uk/exhibns/bindings/]], Wielka Brytania, BRITISH BOOKBINDINGS: 16TH - 19TH CENTURY, utworzona w 1999; | |
| − | + | * [[Civica Biblioteca Angelo Mai|http://legacy.bibliotecamai.org/LegatureStoriche/default.asp]], Bergamo, Włochy, LEGATURE DI PREGIO, 320 opraw XV-XX w.]] | |
| − | * University of Glasgow, Wielka Brytania, BRITISH BOOKBINDINGS: 16TH - 19TH CENTURY, utworzona w 1999 | + | * [[Biblioteca Nazionale Braidense|www.braidense.it/bookbinding/]], Mediolan, Włochy, 120 opraw XV-XVI w., pozostałość po wystawie z 2002; |
| − | * Biblioteca Nazionale Braidense, Mediolan, Włochy, 120 opraw XV-XVI w., pozostałość po wystawie | + | * [[Koninklijke Bibliotheek|http://www.geheugenvannederland.nl/?/en/collectieindex/boekbanden]], Haga, Holandia, 1000 obiektów, XII-XXI w.; |
| − | + | * [[Kungliga Biblioteket|https://www.flickr.com/photos/25300312@N08/collections/72157624849157725]], Sztokholm, Szwecja, 50 obiektów, XIII-XX w.; | |
| − | + | * [[University Library|http://probok.alvin-portal.org/alvin/]] Uppsala i Lund, Szwecja, PROBOK, 790 opraw, XV-XIX w., utworzona w 2012, | |
| − | + | * [[Det Kongelige Bibliotek|www2.kb.dk/elib/mss/treasures/bogbind/bogbind.htm]], Kopenhaga, Dania, 50 obiektów, XVI-XX w. | |
| − | * Det Kongelige Bibliotek | + | * [[Det Kongelige Bibliotek|http://wayback-01.kb.dk/wayback/20100902130418/http://www2.kb.dk/elib/bhs/bogbind/index.htm]], Kopenhaga, Dania, DANSKE BOGBIND I DET KONGELIGE BIBLIOTEK, utworzona w 2003, 53 oprawy,; |
| − | * National Library of Scotland, Edinburgh, Wielka Brytania, SCOTTISH DECORATIVE BOOKBINDING, 80 opraw XVII - pocz. XIX w. | + | * [[National Library of Scotland|digital.nls.uk/bookbinding/]], Edinburgh, Wielka Brytania, SCOTTISH DECORATIVE BOOKBINDING, 80 opraw XVII - pocz. XIX w.; |
| − | * Princeton University Library, USA, HAND BOOKBINDINGS FROM SPECIAL COLLECTIONS | + | * [[Princeton University Library|http://libweb5.princeton.edu/visual_materials/hb/hb.html]], USA, HAND BOOKBINDINGS FROM SPECIAL COLLECTIONS, pozostałość po wystawie z 2004, ok. 200 obiektów; |
| − | + | * [[The University of Miami|http://scholar.library.miami.edu/bound/index.html]], USA, BOUND TO PLEASE: AN EXHIBITION OF FINE LEATHER BINDINGS, pozostałość po wystawie z 2010; | |
| − | + | * [[University of Alabama, University of Wisconsin-Madison,|http://bindings.lib.ua.edu/index.html]], USA, PUBLISHERS BINDINGS ONLINE 1815-1930: THE ART OF BOOKS, utworzona w 2003, ok. 6000 opraw; | |
| − | + | * [[Library of Columbia University|https://exhibitions.cul.columbia.edu/exhibits/show/bindings]], USA, JUDGING A BOOK BY ITS COVER: GOLD-STAMPED PUBLISHERS' BINDINGS OF THE 19TH CENTURY, pozostałość po wystawie z 1997-1998, 250 opraw; | |
| − | + | * [[The Library Company of Philadelpfia|https://digital.librarycompany.org/islandora/object/Islandora%3ACLTH1]], USA, DATABASE OF 19TH CENTURY CLOTH BINDINGS, utworzona w 2012, ok. 3700 opraw; | |
| − | + | * [[University of Toronto Libraries|armorial.library.utoronto.ca]], Kanada, Towarzystwo Bibliograficzne, Londyn, BRITISH ARMORIAL BINDINGS, utworzona w 2012, 3300 superekslibrisów herbowych. | |
| − | + | * [[Einband-Wiki - Eine Plattform zur Einbandforschung|https://einbandforschung.gbv.de/Hauptseite]], wspólna platforma bibliotek niemieckich i holenderskich z bazami opraw wydawniczych Staatsbibliothek zu Berlin - Stiftung Preußischer Kulturbesitz, Universitätsbibliothek Freie Universität Berlin, Radboud Universiteit Nijmegen, Universiteitsbibliotheek Tilburg University, oraz EINBANDDATENBANK, 18 000 przerysów ołówkowych tłoków introligatorskich XV-XVI w., utworzona w 2002; | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
Wersja z 06:58, 20 wrz 2021
Spis treści
Bazy opraw
(ang. bookbinding database, niem. Einbanddatenbank)
Źródłem dla badań oprawoznawczych, zapoczątkowanych w końcu XIX w. były same oprawy, opracowywane z autopsji, odrysy ołówkowe tłoczeń na okładkach, fotografie egzemplarzy, a wreszcie katalogi i wydawnictwa albumowe z reprodukcjami opraw. W dobie cyfrowej dołączyły do nich kolekcje cyfrowe, głównie bazy opraw, ale także biblioteki cyfrowe czy wirtualne wystawy i ich katalogi. Nie zostały dotychczas wypracowane żadne standardy oprogramowania ani budowy rekordu, twórcy tych kolekcji samodzielnie wypracowują sposoby prezentacji i opisu opraw. Z tego względu bazy są różnorodne, zarówno pod względem zawartości jak i sposobu eksponowania materiału. Większość baz prowadzona jest przez biblioteki, które prezentują w nich własne zbiory. Niektóre kolekcje powstały jako wirtualna wersja organizowanych niegdyś wystaw i w tej wersji pozostały w internecie. Obserwowalny jest niepewny los bytów cyfrowych: niektóre bazy utraciły programistyczne wsparcie i zostały uszczuplone o funkcjonalność i ilustracje (Biblioteca Ricardiana, The Bibliograpfical Society of America, Universitäts- und Stadtbibliothek, Kolonia) stając się samymi tylko dokumentami tekstowymi, inne znikły ze swych adresów sieciowych, albo zostały przeniesione na inne serwery, albo zupełnie zlikwidowane.
Bazy opraw mają różną zawartość: niektóre zawierają znaczną liczbę opraw ze zbiorów rodzimej biblioteki, włączane bez większych ograniczeń, inne są ograniczone do niewielkiej ilości obiektów, dobranych pod względem artystycznym lub historycznym. W wielu bazach dominują oprawy dawne, inne, przeciwnie, dedykowane są oprawom wydawniczym XIX-XX w.
Największą, a zarazem najstarszą bazą jest baza opraw Biblioteki Brytyjskiej (Database of Bookbindings British Library). Korzystanie z niej umożliwia wyszukiwanie zaawansowane z długimi listami terminów do wyboru. Jednak za przemyślaną mechaniką i ilością rekordów nie nadąża jakość ilustracji ani opisów.
Przeciwieństwo stanowią bazy, oparte na dorobku badawczym wielkich oprawoznawców, cechujące się eksperckimi opisami i poparte bibliografią. Należy do nich baza opraw Francuskiej Biblioteki Narodowej (reliures.bnf.fr) prezentująca ograniczoną liczbę wybranych cimeliów, szczegółowo opracowanych przez Jeana Toulet i zilustrowanych wieloma ujęciami. Baza opraw ślepotłoczonych XII-XVIII w. Biblioteki Sainte-Genevieve, została oparta na wieloletnich badaniach Denise Gida, baza Biblioteki Angelo Mai w Bergamo była prowadzona przez Federica Macchi, baza Królewskiej Biblioteki Holandii przez Jana Storm van Leeuwen, natomiast baza niemiecka zawiera przerysy ołówkowe zebrane przez Ilse Schunke, Paula Schwenke, Ernsta Kyrissa i innych niemieckich badaczy.
Bazy opraw
- www.bl.uk/catalogues/bookbindings/, Londyn, Wielka Brytania, DATABASE OF BOOKBINDINGS, utworzona w 1999, zawiera wiele tysięcy opraw XII-XXI w.;
- http://bsg-reliures.univ-paris1.fr, Paryż, Francja, RELIURES ESTAMPEES A FROID (12e - 18e siècles), utworzona w 2006, ok. 400 opraw;
- http://reliures.bnf.fr/, Paryż, Francja, RELIURES, 200 opraw artystycznych, XVI-XIX w.;
- encuadernacion.realbiblioteca.es , Madryt, Hiszpania, 1200 opraw XV-XXI w.;
- http://bodley30.bodley.ox.ac.uk:8180/luna/servlet/ODLodl~29~29, Wielka Brytania, LUNA, utworzona w 2009, 290 opraw;
- http://luna.folger.edu/luna/servlet/BINDINGS~1~1, Waszyngton, USA, utworzona w 2012, 3600 opraw XII-XXI w.;
- https://www.themorgan.org/collection/bookbindings, Nowy Jork, USA, 150 opraw inkunabułów;
- http://special.lib.gla.ac.uk/exhibns/bindings/, Wielka Brytania, BRITISH BOOKBINDINGS: 16TH - 19TH CENTURY, utworzona w 1999;
- http://legacy.bibliotecamai.org/LegatureStoriche/default.asp, Bergamo, Włochy, LEGATURE DI PREGIO, 320 opraw XV-XX w.]]
- www.braidense.it/bookbinding/, Mediolan, Włochy, 120 opraw XV-XVI w., pozostałość po wystawie z 2002;
- http://www.geheugenvannederland.nl/?/en/collectieindex/boekbanden, Haga, Holandia, 1000 obiektów, XII-XXI w.;
- https://www.flickr.com/photos/25300312@N08/collections/72157624849157725, Sztokholm, Szwecja, 50 obiektów, XIII-XX w.;
- http://probok.alvin-portal.org/alvin/ Uppsala i Lund, Szwecja, PROBOK, 790 opraw, XV-XIX w., utworzona w 2012,
- www2.kb.dk/elib/mss/treasures/bogbind/bogbind.htm, Kopenhaga, Dania, 50 obiektów, XVI-XX w.
- http://wayback-01.kb.dk/wayback/20100902130418/http://www2.kb.dk/elib/bhs/bogbind/index.htm, Kopenhaga, Dania, DANSKE BOGBIND I DET KONGELIGE BIBLIOTEK, utworzona w 2003, 53 oprawy,;
- digital.nls.uk/bookbinding/, Edinburgh, Wielka Brytania, SCOTTISH DECORATIVE BOOKBINDING, 80 opraw XVII - pocz. XIX w.;
- http://libweb5.princeton.edu/visual_materials/hb/hb.html, USA, HAND BOOKBINDINGS FROM SPECIAL COLLECTIONS, pozostałość po wystawie z 2004, ok. 200 obiektów;
- http://scholar.library.miami.edu/bound/index.html, USA, BOUND TO PLEASE: AN EXHIBITION OF FINE LEATHER BINDINGS, pozostałość po wystawie z 2010;
- http://bindings.lib.ua.edu/index.html, USA, PUBLISHERS BINDINGS ONLINE 1815-1930: THE ART OF BOOKS, utworzona w 2003, ok. 6000 opraw;
- https://exhibitions.cul.columbia.edu/exhibits/show/bindings, USA, JUDGING A BOOK BY ITS COVER: GOLD-STAMPED PUBLISHERS' BINDINGS OF THE 19TH CENTURY, pozostałość po wystawie z 1997-1998, 250 opraw;
- https://digital.librarycompany.org/islandora/object/Islandora%3ACLTH1, USA, DATABASE OF 19TH CENTURY CLOTH BINDINGS, utworzona w 2012, ok. 3700 opraw;
- armorial.library.utoronto.ca, Kanada, Towarzystwo Bibliograficzne, Londyn, BRITISH ARMORIAL BINDINGS, utworzona w 2012, 3300 superekslibrisów herbowych.
- https://einbandforschung.gbv.de/Hauptseite, wspólna platforma bibliotek niemieckich i holenderskich z bazami opraw wydawniczych Staatsbibliothek zu Berlin - Stiftung Preußischer Kulturbesitz, Universitätsbibliothek Freie Universität Berlin, Radboud Universiteit Nijmegen, Universiteitsbibliotheek Tilburg University, oraz EINBANDDATENBANK, 18 000 przerysów ołówkowych tłoków introligatorskich XV-XVI w., utworzona w 2002;
Zobacz też
Przypisy
- Pokorzyńska E., Kolekcje cyfrowe opraw zabytkowych, w: Oblicza przestrzeni informacyjnej w dobie Web 2.0, red. K. Domańska, E. Głowacka, P. Marzec, Bydgoszcz 2016, s. 220-231.
Autor: E.P.
