Okucia centralne: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(→‎Okucia centralne)
(→‎Przypisy)
Linia 29: Linia 29:
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
  
−
# Adler G., Handbuch Buchverschluss und Buchbeschlag, Wiesbaden, 2010.
+
# Adler G., Handbuch Buchverschluss und Buchbeschlag, Wiesbaden, 2010, s. 40-41.
−
# Banasiak M.,Okucia zabytkowych kodeksów – historia, systematyka, terminologia, zagadnienia konserwatorskie, praca magisterska [promotor: dr hab. M. Pronobis-Gajdzis, prof. UMK, Toruń, UMK 2020, wydruk komputerowy.
+
# Banasiak M.,Okucia zabytkowych kodeksów – historia, systematyka, terminologia, zagadnienia konserwatorskie, praca magisterska [promotor: dr hab. M. Pronobis-Gajdzis, prof. UMK, Toruń, UMK 2020, wydruk komputerowy, s. 29-31.
−
# Ciesielczyk M., Metalowe zapinki w książkach. Historia i technika, Praca magisterska [promotor: dr H. Rosa], Toruń UMK, 1999, maszynopis.
+
# Ciesielczyk M., Metalowe zapinki w książkach. Historia i technika, Praca magisterska [promotor: dr H. Rosa], Toruń UMK, 1999, maszynopis, s. 24-25.
−
# Dürrfeld E. B., Mit Haken und Osen. Zur Typenbestimmung von Buchschlieβen des 15. bis 17. [w:] „Restauro”, 1993, nr 6, s. 425 - 429
+
# Macchi F., Dizionario Illustrato Della Legature, Milano 2002, s. 339.
−
# Encyklopedia wiedzy o książce [red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski], Wrocław, 1971.
+
 
−
# Kurpik W, Uwagi o niektórych elementach oprawy i ich roli w ochronie książki, Ochrona Zabytków, 1982, Tom 35 , Numer 3-4 (138-139).
+
−
# Luers H., Das Fachwissen des Buchbinders, Stuttgart 1941.
+
−
# Macchi F., Dizionario Illustrato Della Legature, Milano 2002.
+
−
# Scholla A.B., Libri sine asseribus. Zur Einbandtechnik, Formund Inhalt mitteleuropeischer Koperte des 8. bis 14. Jahrhunderts, Braunschweig 1970.
+
−
# Szirmai J.A., *The Archeology of Medieval Bookbinding*. London -New York 1999.Przypis 1
+
−
# Zamrzycka J., Introligatorzy toruńscy od XV do XVI/XVII wieku . Typologia cech warsztatowych, praca magisterska UMK, ZKPiS (promotor: dr Małgorzata Pronobis-Gajdzis), Toruń UMK 2012.
+
  
 
----
 
----
 
Autor: '''M.P.B.'''
 
Autor: '''M.P.B.'''

Wersja z 19:08, 16 wrz 2021

Okucia centralne

(ang. centrepieces/centre pieces; fr. ombilic; niem. Mittelbeschlag; wł. ombelico, umbone)

Okucia centralne niezmiernie rzadko występują na oprawach kodeksów same, występują zazwyczaj z okuciami narożnymi i są z nimi kompatybilne. Ich funkcją jest ochrona skórzanego obleczenia przed ścieraniem w centralnej części okładzin oraz zapobieganie deformowaniu się dużych i ciężkich drewnianych okładzin w centralnej części. Ze względu na niewielką grubość samych okuć często występowały wraz z guzami, co pozwalało na zwiększenie odległości kodeksu od powierzchni blatu. Generalnie dzielą się na okucie bezguzowe i z guzami.

Okucia centralne bezguzowe

  • płaskie - forma całkowicie płaska, powierzchnia może być tłoczona, grawerowana lub wytłaczana. Wykonywane były zwykle z żelaza, mosiądzu lub srebra. Kształt okrągły, kwadrantowy, rombowy lub herbowy. Popularne w okresie od XII - XIX wieku. (il. 1)
  • reliefowe - forma reliefowa, co pozwalało na uzyskanie większej odległości powierzchni obleczenia od powierzchni blatu. Obróbkę plastyczną przechodziły w czasie odlewu lub tłoczono je. Wykonywane zwykle z mosiądzu, brązu i srebra. Kształt okrągły, owalny lub kwadratowy. Zdarzało się, że wbijano w nie także guzy. Spotykane są na kodeksach z okresu XVII-XIX wiek. (il. 2)

Okucie centralne z guzem

  • jednoelementowe - guzy odlewano wraz z okuciem, lub w odlane okucie wbijano i przylutowywano pusty guz wybijany anką. Pusty guz wypełniano zazwyczaj np. drewnianą formą, co chroniło je przed deformacją (il. 3). Wykonywano je głównie z mosiądzu, czasami również ze srebra. Spotykane na kodeksach z okresu XIV-XVI wiek, w całej Europie Środkowej. Guzy były też odlane w masie wraz z okuciem(il. 4). Wykonywane były z brązu, a od XV w. także z mosiądzu i srebra. Kształt okrągły, kwiatu, gwiazdy i prostokąta. Zazwyczaj posiadały dekoracje: kwiaty (lilie), liście, stylizowane zwierzęta i teksty (modlitwy, inwokacje). Spotykane na kodeksach z XIV-XVI w.
  • dwuelementowe - guz mocowano na odlanej płytce stanowiąca podstawę guza. Najczęściej spotykaną formą guza w tym rodzaju okucia był był guz kapeluszowy. Stosowano je od XIV - XVI w. (il. 5).

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Guzy
Okucia

Grafika

  • il. 1. Okucie centralne bezguzowe płaskie. (Adler G., 2010, s. 41)

  • il. 2. Okucie centralne bezguzowe reliefowe. Adler G., 2010, s. 41)

  • il. 3. Okucie centralne guzowe jednoelementowe puste. (Adler G., 2010, s. 41)

  • il. 4. Okucie centralne guzowe jednoelementowe pełne. (Adler G., 2010, s. 42)

  • il. 5. Okucie centralne guzowe dwuelemntowe. (Adler G., 2010, s. 42)

Przypisy

  1. Adler G., Handbuch Buchverschluss und Buchbeschlag, Wiesbaden, 2010, s. 40-41.
  2. Banasiak M.,Okucia zabytkowych kodeksów – historia, systematyka, terminologia, zagadnienia konserwatorskie, praca magisterska [promotor: dr hab. M. Pronobis-Gajdzis, prof. UMK, Toruń, UMK 2020, wydruk komputerowy, s. 29-31.
  3. Ciesielczyk M., Metalowe zapinki w książkach. Historia i technika, Praca magisterska [promotor: dr H. Rosa], Toruń UMK, 1999, maszynopis, s. 24-25.
  4. Macchi F., Dizionario Illustrato Della Legature, Milano 2002, s. 339.


Autor: M.P.B.

Źródło: „http://leksykon.oprawoznawczy.ukw.edu.pl/index.php?title=Okucia_centralne&oldid=15094”