Fibula: Różnice pomiędzy wersjami
(→Przypisy) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Fibula== | ==Fibula== | ||
| − | (fr. fibule, agrafe) | + | (ang. fibula, clasp, fr. fibule, agrafe, wł. graffa) |
| − | + | Termin pochodzenia łacińskiego stosowany głównie w archeologii na określenie zapięcia w typie broszki podobnego w działaniu do współczesnej agrafki (składa się z zaczepu i szpilki), wykonane z metalu (brązu, żelaza) F. służyły do spinania szat, na ramieniu lub pod brodą. Używane w Europie od późnej epoki brązu (około 1300 p.n.e.) aż do średniowiecza i zastępujące guziki. W przeszłości nazwą tą niewłaściwie obejmowano również wszystkie brosze, zapięcia i sprzączki do pasków, zapinki do włosów, a także zapięcia kodeksów. W przypadku zapięć kodeksów w przeszłości, a także w niektórych środowiskach i dzisiaj, nazwa stosowana w odniesieniu do niektórych typów zapięć, m.in. zapinek oczkowych, tj. do otworu wyciętego w metalowej płytce zaczepiającego się o bolec wystający na powierzchni lub krawędzi przedniej okładki. | |
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| − | |||
| − | |||
[[Zapięcia kodeksów ]] <br> | [[Zapięcia kodeksów ]] <br> | ||
[[Zapięcia oczkowe]] <br> | [[Zapięcia oczkowe]] <br> | ||
| Linia 21: | Linia 19: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # Adler G., Handbuch Buchverschluss und Buchbeschlag, Wiesbaden, 2010. | + | # Adler G., Handbuch Buchverschluss und Buchbeschlag, Wiesbaden, 2010, s. 9-14. |
| + | # Darvill T., Concise dictionary of Archeology, Oxford 2008, s. 156. | ||
# Encyklopedia wiedzy o książce [red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski], Wrocław, 1971, szp. 2579-2580. | # Encyklopedia wiedzy o książce [red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski], Wrocław, 1971, szp. 2579-2580. | ||
| − | # | + | # Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s. 210. |
| − | + | # Szirmai John A., The Archeology of medieval bookbinding, London & New York 2017, s. 81-83, 131-132, 166-169. | |
---- | ---- | ||
Autor: '''M.P.B.''' | Autor: '''M.P.B.''' | ||
Wersja z 14:11, 14 wrz 2021
Spis treści
Fibula
(ang. fibula, clasp, fr. fibule, agrafe, wł. graffa)
Termin pochodzenia łacińskiego stosowany głównie w archeologii na określenie zapięcia w typie broszki podobnego w działaniu do współczesnej agrafki (składa się z zaczepu i szpilki), wykonane z metalu (brązu, żelaza) F. służyły do spinania szat, na ramieniu lub pod brodą. Używane w Europie od późnej epoki brązu (około 1300 p.n.e.) aż do średniowiecza i zastępujące guziki. W przeszłości nazwą tą niewłaściwie obejmowano również wszystkie brosze, zapięcia i sprzączki do pasków, zapinki do włosów, a także zapięcia kodeksów. W przypadku zapięć kodeksów w przeszłości, a także w niektórych środowiskach i dzisiaj, nazwa stosowana w odniesieniu do niektórych typów zapięć, m.in. zapinek oczkowych, tj. do otworu wyciętego w metalowej płytce zaczepiającego się o bolec wystający na powierzchni lub krawędzi przedniej okładki.
Zobacz też
Zapięcia kodeksów
Zapięcia oczkowe
Grafika
il. 19. Przykład zapinki oczkowej, rękopis XIII/XIV w., Biblioteka PAN w Kórniku (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 20. Przykład zapinki oczkowej, rękopis XV w., Biblioteka diecezjalna w Pelplinie (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 21. Przykład zapinki oczkowej, rękopis XV w., Biblioteka diecezjalna w Pelplinie (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 22. Przykład zapinki oczkowej, rękopis XV w., Biblioteka diecezjalna w Pelplinie (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
Przypisy
- Adler G., Handbuch Buchverschluss und Buchbeschlag, Wiesbaden, 2010, s. 9-14.
- Darvill T., Concise dictionary of Archeology, Oxford 2008, s. 156.
- Encyklopedia wiedzy o książce [red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski], Wrocław, 1971, szp. 2579-2580.
- Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s. 210.
- Szirmai John A., The Archeology of medieval bookbinding, London & New York 2017, s. 81-83, 131-132, 166-169.
Autor: M.P.B.
