Listek aldyński: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 18:06, 10 wrz 2021

Listek aldyński

(z wł. foglia aldina; ang. Aldine fleuron; fr. feuille aldine)

Motyw drobnego listka o kształcie zbliżonym do l. powojnika, osadzonego na zagiętym ogonku. Znany w antyku greckim i rzymskim jako ozdobnik tablic inskrypcyjnych. Ponownie pojawił się w kon. XV w. wśród winiet drukarskich weneckiej oficyny Alda Manucjusza. Około 1520 r. przejęty przez introligatorów weneckich (aldyńskie oprawy), a następnie przez inne pracownie włoskie, jako jeden z motywów dekoracyjnych na okładzinach opraw. Pod wpływem włoskim l. a. stał się w ciągu 1 poł. XVI w. nie tylko jednym z najpopularniejszych ozdobników drukarskich na północ od Alp (hedera), ale też częstym motywem dekoracyjnym w introligatorstwie. W Polsce stosowany od lat 20. XVI w., najpierw a Krakowie, a potem w innych ośrodkach. Stopniowo zapominany w XVII i XVIII w., ponownie wprowadzony do dekoracji introligatorskiej w XIX w. Odtąd nieprzerwanie należy do kanonu klasycznych motywów zdobniczych na oprawach.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Aldyńskie oprawy
Floralna dekoracja
Hedera
Liść

Grafika

• 

  Przykłady listków aldyńskich w typografii renesansowej, repr. wg: K. von Rabenau, Das Aldus-Blatt und sein botanisches Vorbild, „Einband Forschung“, H. 29, 2011, il. 1

• 

  Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.

• 

  Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.

• 

  Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.

• 

  Listki aldyńskie jako dekoracja listwy oprawy renesansowej, XVI w.

• 

  Podwójny listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.

• 

  Podwójny listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.

• 

  Listek aldyński na oprawie renesansowej, XVI w.

• 

  Pojedyncze i podwójne listki aldyńskie w dekoracji listwy oprawy renesansowej, XVI w.

Przypisy

1. Hobson 1989, s. 11-12;
2. Macchi F. i L. 2002, s. 188-189;
3. von Rabenau 2011, s. 59-61.

Autor: A.W.