Rocaille: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 18:18, 4 lip 2021

Rocaille

(z franc.: ozdobne muszle i kamyczki)

Typowa dla rokokowych opraw dekoracja składająca się z fantazyjnych, asymetrycznych i postrzępionych motywów inspirowanych małżowinami, muszlami i morskimi roślinami; na formy rocaillowe składa się też koguci grzebień oraz zazwyczaj delikatne i ukwiecone wici roślinne. W ramach niekiedy rozbudowanych kompozycji r. mieszczą się też inne motywy dekoracyjne, jak koncha, kratka regencyjna i groteska (złożone z szeregu motywów figuralnych, zoomorficznych i przedmiotowych). Pojawił się w latach 20-30 XVIII we Francji (koguci grzebień około 1750 r.), jednak największą popularność zdobył w introligatorstwie innych krajów, zwłaszcza Włoch i Niemiec. Elementami r. posługiwano się na dwa sposoby:

1) całościowa dekoracja okładzin skoncentrowana w obramieniu zwierciadła, przenikająca ku jego wnętrzu, lub obejmująca jego całą powierzchnię;

2) wyselekcjonowane (niekiedy pojedyncze i rozproszone) motywy r., lub noszące jego cechy (np. stylizowane wazy, kartusze herbowe) wkomponowane w dekorację innego stylu, np. koronkową, a la fanfare, lub klasycystyczną. Mimo jego niezwykłej żywotności (do końca XVIII w.), w końcu wyparty przez dekoracje klasycystyczne; zyskał ponownie wielką popularność w historyzujących oraz nakładowych oprawach XIX w.; efektowna forma r. sprawia, że jego elementy (czasami znacznie przekształcone) wykorzystuje się w dziełach XX i XXI w.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Groteska
Koguci grzebień
Koncha
Kratka (siatka) regencyjna
Rokokowe oprawy

Grafika

• 

  Rocaille na włoskiej oprawie rokokowej z 1782 r., repr. wg: Bologna 1998, s. 143

• 

  Rocaille na wiedeńskiej oprawie rokokowej z ok. 1747 r., repr. wg: von Arnim 1992, tabl. 112

• 

  Ornament rocaille na polskiej oprawie rokokowej, 2-3 ćw. XVIII w.

• 

  Złotnicze zapięcie w formie kartusza z dekoracją rocaille'ową, lata 60. XVIII w.

• 

  Rocaille na oprawie rokokowej z 1771 r., ASC, Turyn, fot. wg: Petrucci Nardelli 2007

• 

  Bordiura z uproszczoną formą ornamentu rocaille i kratką regencyjną, kon. XVIII w.

Przypisy

1. EWOK, szp. 2095;
2. De Morant 1981, s. 361-362;
3. Mazal 1990, nr kat./tabl. 228;
4. von Arnim 1992, nr kat./tabl. 112; 118,
5. Nixon, Foot 1992, s. 92-94;
6. Kozakiewicz 1996, s. 350.

Autor: A.W.