Żabka: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 23:06, 28 sty 2021

Żabka

(czołganka) (fr. crochet)

charakterystyczna dla romanizmu i gotyku ozdoba architektoniczna w formie pączka lub rozwijających się listków. W zdobnictwie introligatorskim XV – pocz. XVI w. ż-ki są nieodłącznymi detalami motywu →łuku w ośli grzbiet, którego zwielokrotnione wyciski tworzą →owocu granatu wzór. Ż-ki widnieją na jednej (zewnętrznej) lub obu (zewnętrznej i wewnętrznej) stronach łuku. Wśród ich niezliczonych wariantów, zależnych od pomysłowości wykonawcy tłoka lub plakiety/klocka, wyróżniają się formy pączkowe (owalne, okrągłe, pojedyncze i podwójne) oraz liściaste (zazwyczaj o strzępiastych blaszkach, niekiedy z kwiatami. Podobne do typowych, pączkowych ż-k na łukach w ośli grzbiet, są drobne motywy tzw. „Kopfstempeln” wyciskane z tłoków, którymi chętnie kształtowano zarys łuku w ośli grzbiet (poprzez naprzemienne wyciski dwóch różnych ż.), lub wprzęgano w różne ornamenty na okładzinach (zob. →pączek). W zdobnictwie opraw późnogotyckich formy analogiczne do ż. mają pączki wychodzące z boków motywu →pędu ruty.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny

Grafika

• 

  Żabki (czołganki) na późnogotyckim, architektonicznym łuku w ośli grzbiet, wg ....

• 

  Żabki (czołganki) w formie listków z kwiatami na łuku w ośli grzbiet tworzącym wzór owocu granatu na oprawie krakowskiej z 4 ćw. XV w.; zbiory Biblioteki Jagiellońskiej, fot. A. Wagner

• 
• 
• 

Przypisy

Autor: A.W.