Kapitałka ze szwem zeszytowym
Kapitałka ze szwem zeszytowym
(ang. saddle stitch endband, endband with saddle sewing, covered endband, niem. Durchgestepptes Kapital, fr. tranchefile sellier, hol. zadelsteekkapitaal, cz. kapitalek s šitim sedlářským stehem)
Kapitałka składająca się z szycia podstawowego zakrytego obleczeniem doszytym do grzbietu szwem zeszytowym (il.1, 2).
Do wykonania kapitałki ze szwem zeszytowym wykorzystywano obleczenie grzbietu. Zamiast typowego podwinięcia i podklejenia obleczenia w miejscu grzbietu kodeksu, łączono kapitałkę z obleczeniem poprzez obszycie ich razem szwem zeszytowym (ang. saddle-stitch). Ścieg wykonywano zazwyczaj niebarwioną nicią przez wcześniej przygotowane otwory, a końcowy supeł wiązano pod skórą, której nadmiar obcinano.
Najstarszy znany w literaturze przykład takiej kapitałki pochodzi z XIV-wiecznej oprawy saksońskiej, późniejsze w XV i XVI wieku.
Zobacz też
Grafika
il. 1. Schemat kapitałki ze szwem zeszytowym. (rys.M. Dorębska)
il. 2. Kapitałka ze szwem zeszytowym z widocznym szyciem podstawowym.
il. 3. Szew zeszytowy widoczny przy krawędzi bloku.
il. 4. Szew zeszytowy widoczny po stronie grzbietu.
Przypisy
- Dorębska Magdalena, Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Kapitałka-historia, rodzaje, terminologia, (promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018.
- Petersen Heinz, Bucheinbände, 2 wyd., 1991.
- Szirmai John A., The Archeology of medieval bookbinding, Hants 1999.
- Kneep en Binding een terminologie voor de beschrijving van de constructies can oude boekbanden, pod red. Gnirrep W. K., Gumbert J. P., Szirmai J. A., Haga 1992.
- Cermanova T., Kapitalek, dulezity prvek knizni vazby a jeho funkce, praca licencjacka, Univerzita Pardubice, Pardubice 2008.
- Bibliothéque nationale de France (red.), 1989.
- Jäckel Karl, Alte Techniken des Buchbinderhandwerks in der modernen Schriftgutrestaurierung, 2: Das Kapital, „Bibliotheksforum Bayern“, 1975, t. 3.
- Säuberlich Lothar, Mittelalterliche Kapitalformen im sächsischen Raum an Hand des Bestandes der Universitätsbibliothek der Karl-Marx-Universität Leipzig (Fachschulabschlussarbeit), maszynopis, Berlin 1979.
- Greenfield Jane, Hille Jenny, Headbands: How to Work Them, New Castle 1991.
- Hille Jenny, Merian Sylvie L., The Armenian Endband: History and Technique (3-Article), „The New Bookbinder”, 2011, t. 31.
Autor: M.P.B.
