Falc
Spis treści
Falc
(zagiętka, złam, zagięcie, piętka) (niem. Falz, wł. cerniera, fr. pli)
Falc (znaczenie 1)
(ang. bolt)
Miejsce, w którym nastąpiło zamierzone złożenie (złamanie) arkusza papieru celem uzyskania wymaganego formatu. W wyniku składania arkuszy (falcowanie, łamanie) powstają odowiednio: falc grzbietowy, górny, dolny i przedni, które po obcięciu bloku lub rozcięciu stają się odpowiednio: grzbietem bloku książki, krawędzią górną, dolną i przednią bloku książki(il. 1).
Falc (znaczenie 2)
Wszystkie zagięcia celowo wykonane przez introligatora.
Falc (znaczenie 3)
(ang. guard)
Pasek wzmacniający grzbiet składki lub wyklejki.
Falc wyrównujący (znaczenie 4)
(ang. filling-in guard, niem. Ausgleichfalz)
Pasek wstawiony w grzbiet mający na celu wyrównanie grubości grzbietu (np. w albumach, atlasach ze składanymi mapami itp.).
Przykłady
Poprzez odpowiednie zagięcie scezury (zob. scezura) powstaje falc, w który wkłada się karty przybyszowe, bądź karty właściwe kodeksu w zależności od konstrukcji wyklejki (il. 2). Czasem wykonuje się w scezurze podwójne złożenie, powstaje wówczas forma mini leporello. Taka scezura nosi nazwę scezury z podwójnym falcem. Wówczas w tak wykonane falce wkłada się składkę wyklejkową i kolejną składkę. Falc najczęściej przykleja się do karty właściwej z nim sąsiadującej.
Funkcja
Falc zapobiega pęknięciom powstającym w wewnętrznym przegubie książki, w wyniku powstawania silnych naprężeń, przy otwieraniu książki, pomiędzy oprawą a jej blokiem. W XIX i XX w. to strategiczne w scezurze miejsce podklejano tkaniną lub też było wykonane wyłącznie z tkaniny, wówczas w przegubie wewnętrznym, tkanina ta była widoczna, ten rodzaj wyklejki nosi nazwę wyklejki z widocznym falcem (il. 3).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Skórzany falc
Grafika
il. 2. Sposoby falcowania arkuszy.
il. 2. Falc założony za karty przybyszowe (rys. K. Komsta-Sławińska)
il. 3. Wyklejka z widocznym falcem. (rys. Zjawiński Z., 1965, s. 101)
Przypisy
- Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965.
Autor: M.P.G., E.P.
