Dublura

Dublura

(podwójna oprawa) (ang. doublure, fr. doublure, niem. Innerspiegel, Lederspiegel, Ledervorsatz, wł. doublure, guardia foderata)

Szczególny, bardzo ozdobny rodzaj wyklejki, czyli wyklejenia wewnętrznej strony okładziny (zob. wyklejka), a także strony recto karty przybyszowej (ochronnej, antefolium i postfolium). Klasyczna dublura „dubluje” zewnętrzną stronę okładziny, czyli najczęściej jest wykonana z cienkiej i delikatnej skórki i ozdobiona złoconym tłoczeniem powtarzającym motywy zdobnicze z zewnętrznej strony okładki.

Historia

Ten rodzaj dekoracji wywodzi się z oprawy islamskiej, a zwłaszcza perskiej, stosowano ją tam już w XIV w., ale najbardziej popularna była w XV – XVIII w. Stosowali ją introligatorzy europejscy już w XV w. (Włochy). Znane są oprawy angielskie z XVI w., w których stosowano dublurę, przy czym najczęściej używano tam białego pergaminu ozdabianego tłoczeniem złotem. We Francji spopularyzowali ją introligatorzy za czasów panowania Ludwika XIV (1643 – 1715) - Le Gascon zastosował ją po raz pierwszy w 1642 r. Stosowano ją tam w oprawach bibliofilskich aż do połowy XVIII w. W żadnym kraju dublura nie osiągnęła takiego artyzmu jak we Francji. Część wewnętrzną okładki wyklejano skórą najwyższej jakości, zdobiono tłoczeniem złotem, a także techniką mozaiki.

W XVIII i XIX w. dublura została zmodernizowana. Lustro i sąsiadującą z okładką kartę przybyszową oklejano jedwabiem lub ozdobnym papierem, przy czym lustro otaczano ze wszystkich stron (w tym przegub wewnętrzny) skórzaną bordiurą zdobioną złoceniem. W okresie późniejszym dublura została jeszcze bardziej uproszczona. Obecnie nazwę tę stosuje się do ozdobnej wyklejki.

Konstrukcja

Sposób montażu dublury w książce różni się zasadniczo od montażu tradycyjnej wyklejki (zob. wyklejka). Dublura nie jest organicznie związane z blokiem. Dublurę montuje się w książce w ostatnim etapie. Przyklejając ją do wewnętrznej strony okładziny i wszytych wczęsniej kart przybyszowych. W przegub wewnętrzny wkleja się niekiedy pasek cienkiej skórki lub tkaniny w zależności od tego, co stanowiło materiał obleczeniowy okładzin.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Wyklejka
Lustro
Karty przybyszowe
Struktura Sobotova

Grafika

• 

  Dublura - 1642 r.; Le Gascon.

• 

  Dublura - Thomas James Cobden-Sanderson, tkanina dekoracyjna, XIX/XX w.

• 

  Dublura wykonana z mory.

• 

  Skórzana dublura w oprawie Stefana Radziszewskiego

• 

  Dublura w oprawie Jana Recmanika

• 

  XIX-wieczna dublura w oprawie starego druku, fot. A.W.

• 

  Dublura w oprawie paryskiej Wincentego Kisiela, fot. A.W.

• 

  Dublura w paryskiej oprawie z XIX w., fot. A.W.

• 

  Dublura w oprawie paryskiej Władysława Dąbrowskiego, fot. A.W.

Przypisy

1. Bielawski J., książka w świecie islamu, Ossolineum 1961.
2. Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971.
3. Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002.

---

Autor: M.P.G.