Alegoria

Alegoria

Przedstawienie abstrakcyjnego pojęcia za pomocą ludzkiej postaci, zwierzęcia lub grupy figuralnej o skodyfikowanych cechach wyglądu (atrybuty, upozowanie i gesty, kostium) oraz zachowania. W zdobnictwie opraw motywy a-i uległy rozpowszechnieniu w XVI w., głównie jako zwielokrotnione wizerunki →personifikacji w radełkowaniach, przedstawienia na plakietach lub w medalionach osadzone w kulturze antycznej lub Biblii (np. putto z czaszką i klepsydrą, Venus i Amor, Fortuna, Sprawiedliwość, Judyta z głową Holofernesa, samobójstwo Lukrecji), ponadto alegorie władzy królewskiej i kościelnej itp. W XVII-XVIII w., mimo bujnego rozkwitu alegoryki w Europie, przedstawienia tego rodzaju rzadko pojawiały się na oprawach (np. a-e religijne oraz związane z propagandą władzy cesarskiej i królewskiej na oprawach złotniczych, niekiedy – ze względu na barokowe skomplikowanie treści – malowane). Graficzne i malarskie scenki a-ne chętnie ukazywano na oprawach almanachów i innych niewielkich wydawnictw z kon. XVIII-pocz. XIX w. Mimo późniejszego, technicznego zwiększenia możliwości ukazywania postaci i scen figuralnych na →wydawniczych oprawach, popularność a-i systematycznie malała, ustępując m.in. przedstawieniom symbolicznym (zob. →symbol).

A. W.

Bibl.: von Rabenau 1983, s. 319-327; Kozakiewicz 1996, s. 9-10.