Acheiropita

Acheiropita

Zbiorcze określenie wizerunków twarzy →Chrystusa ujętych en face i uważanych za nadprzyrodzone. Wśród rozlicznych odmian a. w sztukach plastycznych, charakterystyczne dla zdobnictwa introligatorskiego od średniowiecza są: 1) mandylion – przedstawienie twarzy Chrystusa o długiej (często rozdwojonej) brodzie i z długimi, opadającymi po bokach włosami, widniejące na tle stylizowanego →krzyża, →aureoli lub chusty; rozpowszechniony na tłokach gotyckich o czworobocznym i okrągłym kształcie; 2) veraikon (chusta św. Weroniki) – podobne przedstawienie, ale Chrystusa cierpiącego (z koroną cierniową na głowie) i widniejące na chuście trzymanej przez św. Weronikę. W introligatorstwie gotyckim prezentowany w uproszczonej wersji (bez zaakcentowanej korony cierniowej), na tłokach o romboidalnym, okrągłym lub kwadratowym kształcie. W literaturze tegumentologicznej oba wyobrażenia bywają nieprecyzyjnie określane jako „głowa Chrystusa”.

A. W.

Bibl.: Schwenke, Schunke 1979, tabl. 83-84; Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 8, 84.