Format papieru

Format papieru

(niem. Papierformate, Normalformate)

Rozmiar arkusza papieru, niegdyś stanowiący wielkość pojedynczych, ręcznie czerpanych arkuszy, a współcześnie wielkość standardowych arkuszy używanych w działalności poligraficznej oraz dostępnych na rynku.

Formaty papieru czerpanego

Ograniczenie wielkości arkuszy papierów europejskich łączyło się z ręczną techniką czerpania papieru na sicie z ramą. Proporcje brzegów arkusza zwykle zbliżone były do złotej proporcji, wyrażały się stosunkiem 8:5 (1,618:1).

W różnych krajach stosowano różne nazwy i formaty papieru:

Anglia

Imperial	72 x 52,8
Elephant	67,2 x 55,2
Royal	60 x 48
Medium	57,6 x 45,6
	52,8 x 43,2
Demy, Printing	52 x 42
Large Post	50,4 x 39,6
Demy, Writing	38 x 37,2
Crown	48 x 36
Foolscap	39,6 x 32,1

Francja

Grand Aigle 104 X 70 Grand Colombier 90 x 63 Colombier 85 x 62 Petit Colombier 80 x 60 Soleil 80 x 58 Jesus 76 x 56 Couronne 72 x 46 1,565 piano Raisin 65 x 50 1,53 Royal 63 x 48 1,52 Rozpoznano 12 głównych wielkości arkuszy papieru czerpanego: imperial (wielki imperial) 570 x 780 mm superroyal (imperial) 540 x 650 mm wielki royal (wielki królewski) 500 x 650 mm mały royal (mały królewski) 480 x 640 mm duża mediana (pocztowy) 460 x 590 mm mała mediana 440 x 560 mm duży register 420 x 530 mm mały register 400 x 500 mm stab (jednorożec) 380 x 480 mm wielka propatria 360 x 450 mm propatria (format szkolny) 340 x 430 mm format kancelaryjny 330 x 420 mm Formaty papierów z biegiem czasu i w zależności od miejsca produkcji, zmieniały nazwy i wykazywały odchylenia wymiarów. Najstarsze przekazy pochodzą z XIV-wiecznej Bolonii i wymieniają następujące formaty: imperial (cesarski) – największy format, o wym.: 740 x 500 mm reale (królewski), o wym.: 615 x 445 mm; mecome – pośredni, o wym.: 515 x 345 mm; recute – mały, o wym.: 450 x 315 mm. Papier stosowany ok. 1390 r. przez Ulmana Stromera w Norymberdze posiadał wymiary 420 x 300 mm. Natomiast w Polsce w XV wieku, wraz z założeniem rodzimych papierni, pojawiły się dwa główne formaty arkuszy: regalis (zwany też królewskim) o wym.: 672 x 480 mm mediana (zwany też comunis) o wym.: 576 x 308 mm. Współczesne formaty papieru Obowiązująca w Polsce norma arkuszy papieru PN-EN ISO 216:2009 jest zgodna z międzynarodową normą ISO 216. Jej źródłem była niemiecka norma DIN 476 stworzona przez Niemiecki Instytut Normalizacyjny w 1922 r. Norma ISO 216 definiuje dwa szeregi formatów: A i B. Punktem wyjścia dla formatu A jest powierzchnia arkusza A0 wynosząca 1 m². Wielkość formatu B wychodzi od długości boków: długość krótszego boku w formacie B0 wynosi 1 m. Zarówno w formacie A jak i B proporcja boków wynosi 1:√2 (z zaokrągleniem do pełnych milimetrów), co daje, po złamaniu na pół, tę samą proporcję długości boków w każdym każdym kolejnym formacie. Dodatkowo istnieje format C, odnoszący się głównie do rozmiarów kopert. Tytuł Format A Format B Format C 0 841×1189 1000×1414 917×1297 1 594×841 707×1000 648×917 2 420×594 500×707 458×648 3 297×420 353×500 324×458 4 210×297 250×353 229×324 5 148×210 176×250 162×229 6 105×148 125×176 114×162 Zobacz też Indeks alfabetyczny Format książki Format biblioteczny Format bibliograficzny Format atlasowy Format specjalny Grafika Powstawanie formatów przez podział Przypisy Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971. G. Moessner, Buchbinder ABC, Bergisch Gladbach 1981, s. 84. Autor: MPG, E.P.