Całopapierowe oprawy
Spis treści
Całopapierowe oprawy
(papierowe oprawy) (niem. Pappband, Papierband)
Oprawa twarda, której obleczenie stanowi papier. Papier jako materiał obleczeniowy okładki zastosował w swej rewolucyjnej technice Alexis Pierre Bradel, który wykonywał okładkę z jednego użytku cienkiej tektury. Przełamywał ją w przegubie, a następnie oblekał papierową obłóczką. Tak przygotowaną okładkę łączył z blokiem przez sklejenie z wyklejkami.
Ten typ oprawy spopularyzowano w XIX w. Okładki oblekane papierem uzyskiwały zarówno oprawy indywidualne, jak i wykonywane seryjnie (wydawnicze).
Wraz z opracowaniem i upowszechnieniem techniki łamanego grzbietu (oprawa półorganiczna), oprawy całopapierowe wykonywano często także tym sposobem.
Czasami dla wzmocnienia konstrukcji pod papier wklejano płótno wąskim paskiem w partii grzbietowej (rodzaj ukrytego półpłótna).
W praktyce antykwarycznej oprawa twarda całopapierowa bywa błędnie nazywana kartonem.
Wydawnicza oprawa całopapierowa
Twarde oprawy całopapierowe były pierwszymi oprawami wydawniczymi.Wykonywano je w znanych wówczas technikach na bloku książki, zaś oklejki były zwykle zadrukowane typograficznie lub litograficznie, często na obłóczkę stosowano taki sam papier, który w innych egzemplarzach stanowił okładkę miękką broszurową. Na oprawach używano także barwnego papieru glansowanego lub safianowego, będącego imitacją skóry.
Wraz z upowszechnieniem oprawy wklejanej Bradela, technikę tę zastosowano dla opraw wydawniczych całopapierowych.
Okładki całopapierowe, jako słabe i narażone na uszkodzenie, były stosowane dla książek o niewielkich rozmiarach. We Francji na pocz. XIX w. oprawa w ozdobny, litografowany papier była używana dla wydawnictw kalendarzowych, almanachów. Całopapierowe, ozdobne okładki zastosował Alfred Mame w Tours dla książek przeznaczonych dla młodzieży.
Oprawa papierowa ustępowała trwałością oprawie płóciennej lub choćby półpłóciennej. Zaczęła jednak przeważać pod koniec XX w., gdy zainicjowano lakierowanie lub laminowanie folią papierowych obłóczek. Obecnie przemysł papierniczy dostarcza także szeroką gamę materiałów okładkowych z papierów silniejszych, o powierzchni odpornej na zabrudzenia (np. Efalin), z fakturą przypominającą płótno.
Bibliofilska oprawa całopapierowa
(niem. Edelpapierband, Liebhaber-Pappband, Edelpappband)
Oprawa całopapierowa wykonywana dla pojedynczych książek, zwykle mniejszych formatów i objętości. Oprawy są wykonywane starannie, grzbiet jest oporkowany, a okładka wykonywana techniką grzbietu łamanego lub wklejana. Okładki są oklejane papierem indywidualnie dekorowanym, zwykle marmurkowym. Szczyty grzbietu (główka i stopa) oraz rogi są wzmacniane, preferuje się wzmocnienia pergaminowe, rzadziej skórzane lub płócienne. Innym sposobem wzmocnienia kantów jest oklejenie całej długości kantu górnego i dolnego paskiem skóry lub pergaminu (lamowanie).
Na grzbietach znajdują się szyldziki z tytułem: skórzane z wyzłoconym napisem, albo papierowe z nadrukiem. Taki typ oprawy drobnych druków propagował w środowisku bibliofilskim Aleksander Semkowicz.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Bradel
Półorganiczna oprawa
Grzbiet łamany
Oprawa à la bombonierka
Duńska oprawa milimetrowa
Grafika
Okładka papierowa litografowana, lit. F. Pillera 1839.
Oprawa całopapierowa bibliofilska A. Semkowicza.
Oprawa całopapierowa bibliofilska z lamowanymi skórą krawędziami.
Przypisy
- S. Malavieille, Reliures et cartonnages d'éditeur en France au XIXe siècle, (1815-1865), Paris 1985.
- A. Semkowicz, Oprawa książek, Kraków 1926.
Autor: E.P.
