Całopapierowe oprawy
Spis treści
Całopapierowe oprawy
(papierowe oprawy) (niem. Pappband, Papierband)
Oprawa twarda, której obleczenie stanowi papier. Papier jako materiał obleczeniowy okładki zastosował w swej rewolucyjnej technice Alexis Pierre Bradel, który wykonywał okładkę z jednego użytku cienkiej tektury, którą przełamywał w przegubie, a następnie oblekał papierową obłóczką. Tak przygotowaną okładkę łączył z blokiem przez sklejenie z wyklejkami.
Oprawa spopularyzowała się w XIX w. Okładki oblekane papierem uzyskiwały zarówno oprawy indywidualne jaki wykonywane seryjnie (wydawnicze).
Wraz z opracowaniem i upowszechnieniem techniki łamanego grzbietu (oprawa półorganiczna), oprawy całopapierowe wykonywano często w tej technice.
Czasami dla wzmocnienia konstrukcji, pod papier wklejano płótno wąskim paskiem w partii grzbietowej (rodzaj ukrytego półpłótna).
W praktyce antykwarycznej oprawa twarda całopapierowa bywa błędnie nazywana kartonem.
Wydawnicza oprawa całopapierowa
Twarde oprawy całopapierowe były pierwszymi oprawami wydawniczymi. Oprawy wykonywano w znanych wówczas technikach, na bloku książki, zaś oklejki były zwykle zadrukowane typograficznie lub litograficznie, często na obłóczkę stosowano taki sam papier, który w innych egzemplarzach stanowił okładkę miękką broszurową. Na oprawach występuje także barwny papier glansowany lub safianowy, stanowiący erzatz skóry.
Wraz z upowszechnieniem oprawy wklejanej wymyślonej przez Bradela, technikę tę zastosowano dla opraw wydawniczych całopapierowych.
Okładki całopapierowe, jako słabe i narażone na uszkodzenie, były stosowane dla książek o niewielkich rozmiarach. We Francji na pocz. XIX w. oprawa w ozdobny, litografowany papier była używana dla wydawnictw kalendarzowych, almanachów. Całopapierowe, ozdobne okładki zastosował Alfred Mame w Tours dla książek przeznaczonych dla młodzieży.
Oprawa papierowa ustępowała trwałością oprawie płóciennej lub choćby półpłóciennej. Jej przewaga nastąpiła w końcu XX w., gdy papierowe obłóczki zaczęto lakierować lub laminować folią, przemysł papierniczy dostarcza także szeroką gamę materiałów okładkowych z papierów silniejszych, o powierzchni odpornej na zabrudzenia (np. Efalin), z fakturą przypominającą płótno.
Bibliofilska oprawa całopapierowa
(niem. Edelpapierband, Liebhaber-Pappband, Edelpappband)
Oprawa całopapierowa wykonywana dla pojedynczych książek, zwykle mniejszych formatów i objętości. Oprawy wykonywano starannie, grzbiet był oporkowany, a okładka wykonywana techniką grzbietu łamanego lub wklejana. Okładki były oklejane papierem indywidualnie dekorowanym, zwykle marmurkowym. Szczyty grzbietu (główka i stopa) oraz rogi były wzmacniane, preferowano wzmocnienia pergaminowe, rzadziej skórzane lub płócienne. Innym sposobem wzmocnienia kantów było oklejenie całej długości kantu górnego i dolnego paskiem skóry lub pergaminu (lamowanie).
Na grzbietach naklejano szyldziki z tytułem, albo skórzane z wyzłoconym napisem, albo papierowe z nadrukiem. Taki typ oprawy drobnych druków propagował w środowisku bibliofilskim Aleksander Semkowicz.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Bradel
Półorganiczna oprawa
Grzbiet łamany
Oprawa à la bombonierka
Grafika
Okładka papierowa litografowana, lit. F. Pillera 1839.
Oprawa całopapierowa bibliofilska A. Semkowicza.
Oprawa całopapierowa bibliofilska z lamowanymi skórą krawędziami.
Przypisy
- S. Malavieille, Reliures et cartonnages d'éditeur en France au XIXe siècle, (1815-1865), Paris 1985.
- A. Semkowicz, Oprawa książek, Kraków 1926.
Autor: E.P.
