Oporek

Spis treści

1 Oporek
- 1.1 Technika wykonania
2 Zobacz też
3 Grafika
4 Przypisy

Oporek

(kaszerowany grzbiet) (niem. Abpressen, tiefer Falz, wł. indossare)

Rozszerzony profil grzbietu książki, z odgiętymi skrajnymi składkami, przypominający przekrój grzybka.

W dawnych oprawach oporek powstawał samoczynnie, był konsekwencją szycia składek nićmi, których obecność automatycznie poszerzała grubość grzbietu, tzw. naszycie grzbietu. Po zamocowaniu okładzin grzbiet ulegał rozchyleniu.

W XIX wieku zaczęto celowo opracowywać grzbiet przez obijanie go młotkiem, tak by powstał wydatny oporek. Był on wymaganym elementem oprawy w technice francuskiej, w której wynosi 90°. Okładziny są podczas montażu dosunięte do samego oporka i całkowicie wchodzą w zagłębienie.

W innych oprawach oporek bywa płytszy - 45°. Czasami jego wykonanie nie wymaga obijania młotkiem, w przypadku mocno naszytych grzbietów, tj. takich gdzie nici powodują zgrubienie grzbietu, wystarcza utrwalenie tego profilu przez zaklejenie.

W technologii oprawy przemysłowej zarzucono wykonywanie oporka. Bywał on wykonywany czasami dla opraw luksusowych, ciężkich tomów, którym grozi deformacja (zapadanie się) bloku. Oporkowanie przetrwało także w introligatorstwie angielskim, w którym nawet oprawy przemysłowe uzyskiwały oporek. Dla przyspieszenia oporkowania skonstruowano specjalną maszynę do oporkowania.

Technika wykonania

Grzbiet uszytego bloku książki jest zaklejany klejem, a po przeschnięciu wyokrąglany. Następnie wraz z deskami zaciśnięty w prasie belkowej. Książka wystaje poza deski kilka milimetrów. Prasa ustawiana jest w ten sposób, by grzbiet był poziomy, a następnie jest odpowiednio obijany młotkiem, wskutek czego skrajne składki odchylają się na zewnątrz. Następnie profil jest utrwalany ponownym zaklejeniem.

Zależnie od rodzaju oprawy wykonuje się mniej lub bardziej szeroki oporek. Dla nabijania oporka w oprawie francuskiej stosuje się specjalnie przygotowane deski ze skośną fazą, pozwalające nabić oporek o kącie większym niż 90°, należy bowiem liczyć się z tym, że podczas schnięcia oporek nieco się cofnie.