Reliefowe oprawy
Spis treści
Oprawy reliefowe
Jednym z nowatorskich nurtów w introligatorstwie XIX wiecznym była przestrzenność, rzeźbiarskość opraw. Obok opraw jednostkowych, wykonywanych techniką snycerską w drewnie, poszukiwano rozwiązań do zastosowania seryjnego, maszynowego. Na uzyskanie trójwymiarowych, przestrzennych efektów okładki pozwalała technika reliefu (relievo) zwana też „rzeźbieniem w tekturze”. Technika opracowana w latach 1846-1850 przez Fredericka Leake’a pierwotnie służyła do wykonywania skórzanych paneli przeznaczonych do dekoracji ścian (patent uzyskany w 1842 roku). Pierwsze oprawy w stylu nawiązującym do średniowiecznych opraw monastycznych, zrealizowane do bogato ilustrowanych edycji Owena Jonsa zaprezentowane na Wielkiej Wystawie Londyńskiej w 1851 roku; zostały one nagrodzone medalem, a technika zyskała sobie wielką popularność. Technikę reliefu wykorzystywano w introligatorstwie wydawniczym aż do pierwszych lat po I wojnie światowej, a dorywczo także i później.
Technika wykonania
Wykonanie reliefu polegało na wypukłym wytłaczaniu skóry naklejonej na cienką tekturkę. Do tłoczenia wykorzystywano matrycy z wklęsło grawerowanym rysunkiem. Pod wytłaczany użytek podkładano tekturową podkładkę. Po wytłoczeniu spodnie zagłębienie wypełniano masą gipsową zmieszaną z trocinami, miałem tekturowym itp. Po osłonięciu masy celofanem kilkakrotnie powtarzano tłoczenie, aż do zaschnięcia masy.
Do tłoczenia wykorzystywano miękkich tektur, a skórę przed wytłaczaniem wilżono. Niekiedy wykonywano okładki z twardych tektur, wówczas niezbędna była metalowa partyca. Inna metoda przewidywała wykonanie wcześniej odrębnych odcisków z masy gipsowej, te wklejano pomiędzy tekturę i skórę i całość ponownie wytłaczano. Tym sposobem przygotowywano szczególnie wysokie i wypukłe elementy dekoracji.
Wykorzystując metodę do wykonywania okładek książkowych, po dokonaniu tłoczenia, na spodnią stronę podklejano drugą warstwą tektury.
Polskie oprawy reliefowe
Lista
- Punkt 1
- Punkt 2
- Punkt 2.1
- Punkt 2.2
- Punkt 2
Grafika
Obrazek 1
Obrazek 2
Obrazek 3
Obrazek 4
Przypisy
- Papier-mâché & „Relievo” Bindings, [w:] The Library Incubator as Project, http://www.libraryasincubatorproject.org/?p=9177
- Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1966, s.132.
- E. Pokorzyńska, Nowatorstwo w introligatorstwie w XIX wieku, w: Książka i technologie, pod red. D. Kuźminy i M. Ochmańskiego, Warszawa 2016, s. 79.
Autor: E.P.
