Sztancowana dekoracja
Spis treści
Sztancowana dekoracja
Dekoracja oprawy uzyskana w drodze sztancowania, czyli mechanicznego odciskania formy, wskutek czego następowało wycinanie kształtu, czasem też wytłoczeniu reliefu.
Sztancowanie elementów metalowych
Sztancowanie elementów metalowych to technika wykonania na wyciskaniu blachy (np. mosiężnej) za pomocą specjalnego, metalowego stempla (patrycy) w gotowej, metalowej matrycy.
Początki stosowania tej techniki w introligatorstwie przypuszczalnie wiążą się z okuciami i zapięciami gotyckimi z XV w.-pocz. XVI w., na co wskazują ich zestandaryzowane dekoracje o płytkim reliefie, imitujące szlachetniejszą technikę grawerowania. Wyroby te powstawały na masową skalę w wyspecjalizowanych warsztatach clausurmacherów (okuciowników), oraz prawdopodobnie pokrewnych zawodów jak złotnicy i mosiężnicy. Ze względu jednak na fakt, iż blachy takich elementów są opracowane jednostronnie, możliwe że były wybijanie ze stalowych stempli na innym, twardym podkładzie (np. na kowadle). Technika wykonania blaszanych, mosiężnych okuć z XVI-pocz. XVIII w. wskazuje na kontynuację tej techniki. Do jej ugruntowania musiało dojść w XIX w., gdy elementy tego rodzaju zaczęto produkować metodami przemysłowymi.
Sztancowanie elementów papierowych, kartonowych, skórzanych itp.
Elementy uzyskiwano w drodze sztancowania (wycinania), a następnie aplikowano je na okładki.
Sztancowanie miało także zastosowanie w pracach artystycznych. Sztancowanie miało też zastosowanie w dekoracji okładek. Uzyskiwano w ten sposób otwory w wierzchniej części obłóczki, przez które widoczne były elementy umieszczone pod spodem (współcześnie do tego celu stosuje się wycinanie laserowe). Sztancowane elementy stosowano także jako aplikacje.
Sztancowane książki
W drodze sztancowania powstawały też książki o nieregularnych kształtach. Sztancowaniu poddawano całą książkę, wraz z okładką.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Sztancowanie
Sztanca
Grafika
Książka o wysztancowanym kształcie. Wł. Muzeum Drukarstwa Warszawskiego
Sztancowana aplikacja na oprawie Ludwika Wierzbickiego z 1874. Wł. Pracownia-Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Poznaniu.
Nalepka introligatorska o fantazyjnym kształcie uzyskanym w drodze sztancowania
Przypisy
- Wykrawanie, w: Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, pod red. J. Celma-Panek, Wrocław 1986, s. 175.
Autor: E.P.
