Fazowanie

Spis treści

1 Fazowanie
- 1.1 Profilowanie krawędzi okładzin drewnianych
- 1.2 Fazowanie okładek tekturowych
2 Zobacz też
3 Grafika
4 Przypisy

Fazowanie

(profilowanie), (ang. edging)

Ukośne ścinanie krawędzi materiału usztywniającego przeznaczonego na okładkę lub inny wyrób introligatorski. Fazowanie może być ukośne lub owalne.

Profilowanie krawędzi okładzin drewnianych

Okładziny drewniane były najwcześniejszym i najdłużej używanym materiałem okładzin. W powszechnym użyciu były od starożytności do połowy XVI w., a w dużych formatach nawet do końca XVII w. Początkowo i przez okres średniowiecza były najczęściej formatu bloku książki, a ich krawędzie były ścięte prosto (il. 1, 8). Ok. XIV w. okładziny wysuwają się poza blok, a ich krawędzie zaczęto obcinać skośnie (il. 2). Należy wyraźnie zaznaczyć, że sposób przycięcia desek nie był wszędzie jednolity i charakteryzował poszczególne warsztaty introligatorskie (il. 3, 4). Deskę fazowano dookoła od wewnątrz głównie dla optycznego zmniejszenia jej grubości. Charakterystyczne dla opraw wschodnich były wymiary okładzin identyczne jak wymiary bloku (il. 5). W introligatorstwie europejskim natomiast przyjęła się oprawa z okładzinami nieco większymi niż blok i sfazowanymi od strony zewnętrznej lub wewnętrznej. Przy czym fazowanie od strony zewnętrznej było bardziej charakterystyczne dla Europy północnej, zwane jest niekiedy "na sposób niderlandzki" (il. 6), a od strony wewnętrznej dla Europy południowej, zwane "na sposób włoski" (il. 7).

Fazowanie okładek tekturowych

Fazowanie okładek miało miejsce na oprawach luksusowych, ścięciu poddawano jedną (wierzchnią) stronę krawędzi na całej długości. W XIX wieku skonstruowano nożyce do fazowania, które pozwalały na mechaniczne ścięcie kantów. W zakładach nieposiadających takiego urządzenia fazowania dokonywano ręcznie, przy użyciu papieru ściernego, przy pomocy ukośnego hebla lub lub mechanicznie, za pomocą szlifierki.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Nożyce do fazowania

Grafika

il. 1. Rękopis z XIV/ XV w., „Tractatus contractuum...”,BK PAN, (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 2. Stary druk z 1554 r. „Cantional [...]”, BG UMK (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 3. Propozycja sposobu przedstawienia sfazowanych krawędzi okładzin drewnianych (schemat wg O. M. Galczenko)
il. 4. Propozycja sposobu przedstawienia sfazowanych krawędzi okładzin drewnianych (schemat wg O. M. Galczenko)
il. 5. Krawędzie równe z blokiem i prosto sfazowane w tzw. Biblii Bułgarskiej, stary druk z XVI w., BK PAN (fot. W. Ługowska)
Błąd przy generowaniu miniatury Plik z wymiarami większymi niż 12,5 MP

il. 6. Krawędzie fazowane na sposób niderlandzki (rys. K. Komsta-Sławińska)
Błąd przy generowaniu miniatury Plik z wymiarami większymi niż 12,5 MP

il. 7. Krawędzie fazowane na sposób włoski (rys. K. Komsta-Sławińska)
Błąd przy generowaniu miniatury Plik z wymiarami większymi niż 12,5 MP

il. 8. Krawędzie niefazowane i ścięte na równi z blokiem (rys. K. Komsta-Sławińska)