Fazowanie
Spis treści
Fazowanie
(profilowanie), (ang. edging)
Ukośne ścinanie krawędzi materiału usztywniającego przeznaczonego na okładkę lub inny wyrób introligatorski. Fazowanie może być ukośne lub owalne.
Profilowanie krawędzi okładzin drewnianych
Okładziny drewniane były najwcześniejszym i najdłużej używanym materiałem okładzin. W powszechnym użyciu były od starożytności do połowy XVI w., a w dużych formatach nawet do końca XVII w. Początkowo i przez okres średniowiecza były najczęściej formatu bloku książki, a ich krawędzie były ścięte prosto (il. 1). Ok. XIV w. okładziny wysuwają się poza blok, a ich krawędzie zaczęto obcinać skośnie (il. 2). Należy wyraźnie zaznaczyć, że sposób przycięcia desek nie był wszędzie jednolity i charakteryzował poszczególne warsztaty introligatorskie (il. 3, 4).
Deskę fazowano dookoła od wewnątrz głównie dla optycznego zmniejszenia jej grubości (najczęściej w dużych formatach).
80
Charakterystyczne dla opraw wschodnich były wymiary okładzin identyczne jak wymiary bloku. W introligatorstwie europejskim natomiast przyjęła się oprawa z okładzinami nieco większymi niż blok i uwzględniająca ochronę wystającej poza krawędzie bloku kapitałki. Zwiększenie wymiarów okładzin mogło być także związane z rozpowszechnieniem się papieru, który wymagał lepszej ochrony niż pergamin. Zwykle stosowano deski z litego drewna, czasem zdarzały się jednak deski klejone z dwóch, czasem trzech fragmentów.
81
Drewniane deski
Fazowanie okładek tekturowych
Fazowanie okładek miało miejsce na oprawach luksusowych, ścięciu poddawano jedną (wierzchnią) stronę krawędzi na całej długości. W XIX wieku skonstruowano nożyce do fazowania, które pozwalały na mechaniczne ścięcie kantów. W zakładach nieposiadających takiego urządzenia fazowania dokonywano ręcznie, przy użyciu papieru ściernego, przy pomocy ukośnego hebla lub lub mechanicznie, za pomocą szlifierki.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Nożyce do fazowania
Grafika
il. 1. Rękopis z XIV/ XV w., „Tractatus contractuum...”,BK PAN (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il. 2. Stary druk z 1554 r. „Cantional [...]”, BG UMK (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
il.
il.
il.
il.
Przypisy
- Przypis 1
- Przypis 2
Autor: E.P.
