Oprawa książki

Oprawa jako proces

Pod pojęciem oprawianie należy rozumieć nie tylko wykonanie okładki, lecz całego wyrobu, w którym okładka stanowi tylko jeden z elementów oprawy. Oprawianie rozpoczyna się od łączenia składek w blok, a kończy na uzyskaniu produktu finalnego, tj książki.

Oprawa jako element kodeksu

Oprawa książki (okładka) – element kodeksu pełniący rolę ochronną względem bloku, ale także niejednokrotnie ozdobną. Na oprawę bloku książki w formie kodeksu składają się elementy okładek (przedniej i tylnej) oraz grzbietu. W przypadku starych druków zwyczajowo mówi się o oprawie książki i obu okładzinach a nie okładkach.

Budowa oprawy/okładek

Na budowę okładek składają się okładziny i oklejający je materiał. Od strony wewnętrznej (bloku) jest to wyklejka, a od strony zewnętrznej obleczenie. Grzbiet oprawy tworzy najczęściej wyłącznie materiał obleczeniowy (zob. grzbiet zwarty), w oprawach z wolnym grzbietem (zob. grzbiet wolny) jest to ponadto grzbietówka (zob. grzbietówka).

Rodzaje opraw/okładek

Według konstrukcji oprawy dzielą się na:

• o. nieorganiczne,
• o. półorganiczne,
• o. organiczne.

Według wyglądu oprawy dzielą się na:

• o. w pełną skórę ( w tym oprawy sakwowe i płaszczowe),
• o. w półskórek ( w tym oprawy mnisze/klasztorne),
• o. pergaminowe,
• o. półpergaminowe,
• o. w pełną tkaninę (w tym płótno),
• o. w półpłótno,
• o. w cały papier (w tym oprawy tymczasowe)

Ze względu na zdobienie (zob. techniki introligatorskie zdobienia oprawy książki)wyróżnia się:

• o. nacinaną (ledersznyt)
• o. tłoczoną (wyciskaną)

Ze względu na miejsce powstania oprawy wyróżnia się:

• Oprawę nakładową (wydawniczą)
• Oprawę introligatorską
• Oprawę złotniczą

Ponadto ze względu na rodzaj okładzin wyróżnia się:

• Oprawy miękkie
• Oprawy półtwarde (półsztywne)
• Oprawy twarde (sztywne)

Historia

Wraz z wyłonieniem się u schyłku starożytności nowej formy książki, tj kodeksu pojawiło się zagadnienie jego oprawy. Najdawniejsze kodeksy nie zachowały sie do naszych czasów, zatem zagadnienia ich oprawy pozostają hipotetyczne. Rzymianie, najprawdopodobniej pergaminowe rękopisy oprawiali w ochronne deseczki. Innym sposobem mogło być zszywanie bloków w najbardziej prosty sposób i zawijanie ich w pergaminową obwolutę. Dopiero najstarsze zachowane kodeksy z III i IV w.n.e., znalezione na terenie Egiptu i Grecji, dają pojęcie o sposobie oprawiania. Prawie wszystkie bloki tych kodeksów były papirusowe, a chronione były drewnianymi deseczkami zdobionymi nieskomplikowanym ornamentem. Przez deseczki przechodziły rzemienie lub sznurki które łączyły blok z okładkami

Bibliografia

1. Dunin J., Wstęp do edytorstwa, Łódź 2003.
2. Mozdżonek P., Introligatorstwo przemysłowe. Pojęcia ogólne. "Wydawca" 2002, nr 2.
3. Semkowicz W., Paleografia łacińska, Kraków 2002.
4. Świderkówna A., Nowicka M., książka się rozwija, wrocław 1970.

Lista

• Punkt 1
• Punkt 2
  • Punkt 2.1
  • Punkt 2.2
• Punkt 2

Zobacz też

Indeks alfabetyczny

Grafika

• 

  Obrazek 1

• 

  Obrazek 2

Przypisy

---

Autor: MPG